Nuzhat Abbass is one of the senior Punjabi short story writers and has many anthologies of her works. Her short stories describe the rural life style and daily problems of the common folk.

بڈھا بوڑھ

( نزہت عباس )

اج جین نال بڑے دناں پچھوں ملن ہویا۔ اوہ اپنے کھوند سائمن نوں کدھرے باہر تازہ ہوا لئی سیر واسطے چلی سی۔ میں سائمن نوں ویکھ کے حیران رہِ گئی۔ کجھ ورھے پہلے اوہ بڑا چنگا تگڑا ہسدا بولدا تے جوان نظریں آؤندا سی۔پر پچھلے ورھے توں بیماری نے اوہنوں گھن وانگوں کھا لیا۔ ساہ دی بیماری تے پھیپھڑیاں دے روگ نے اوہنوں ہر ویلے آکسیجن دا سلینڈر لائی رکھن تے چکی پھرن تے مجبور کر دتا اے۔ جین تے سائمن ساڈے بڑے چنگے گوانڈھی نیں۔ اسیں جدوں وی کدے دوجے شہر جاناں ہندا اے ساڈے گھر دی چابی ایہناں کول ہندی اے۔ جین ساڈے گھر دا دھیان وی رکھدی اے تے بلی نوں ٹکر وی پاندی اے۔جین ہمیشہ ہسدی ہسدی رہندی اے پر اج میرے کولوں اکھیاں پچھے لکے ہنجھو لکو نہ پائی تے آکھن لگی “ایس ایتوارے ساڈے ویاہ دی چھیالویں سالگراہ اے توں دعا کریں کہ سائمن دی حالت سمبھلی روھے۔ دل تے سی کہ اسیں پنجھاویں سالگراہ اکٹھے مناندے پر ڈاکٹر آکھدے نیں ایہدی حیاتی دے دن تھوڑھے نیں۔”
ایہہ سن کے میرا دل ہول گیا تے جین دے ہنجھو میں اپنے ہتھیں پونجھے پر منہ توں اک بول وی نہ کہہ پائی۔
جین ہسدی آکھن لگی “توں کیہدے کیہدے ہنجھو پونجھینگی۔اج کل سیلی دیاں اکھیاں اکلاپے دے ڈر نال بھجیاں رہندیاں نے، تینوں خورے پتہ نہیں کہ پیٹر مڑ توں اسپتال چ داخل اے۔ ایس واری اسدا حالَ مندا ای لگدا اے۔”
پیٹر تے سیلی دے گھر دی تے ساڈے گھر دی کندھ سانجھی اے۔پیٹر 85 ورھیاں دا بڈھا انگریز اے تے کجھ ورھیاں توں کینسر دا مریض اے۔ ایہہ بڑے دکھ دی گلّ اے کہ ساڈے ایہہ دوویں انگریز گوانڈھی اکو حالات دا شکار نیں۔ ایہناں بزرگ جوڑیاں دی حیاتی ایسے دوراہے تے آ کھڑی ہوئی اے کہ حیاتی دی آس ٹٹدی تے مکدی ویکھی نہیں جاندی۔
جین تے سیلی جانندیاں نیں کہ ایس سچے سفر تے سبھناں نے اک دن جاناں ایں پر عمر بھر دے ساتھ توں اکلاپے دا ڈر ایہناں نوں اندروں اندری کھائی جاندا اے۔
ستّ ورھے پہلے جدوں اسیں ایہہ گھر لیا ادوں میرے بیڈروم دی باری وچوں پیٹر نال سلام دعا ہوئی سی۔اوہ اکثر اپنے باغ دے پھلاں بوٹیاں نوں سجاندا تے پکھوآں نوں دانہ پاندا نظریں آؤندا سی۔اوہدا باغ جنت ورگا لگدا سی جیہدے وچ رنگ برنگے پھلاں دی بہار تے ون-سونے پکھوآں دی چہچہاہٹ ہر ویلے رونق لائی رکھدی۔
شروع شروع وچ اسیں جدوں وی ملدے سلام دعا تے گلّ مکّ جاندی پیٹر بہتی گل بات نہ کردا پر اپنیاں گہریاں اکھاں نال مینوں بڑے غور نال ویکھدا تے نمے جہے ہاسے نال بائے کہہ کے مڑ گوڈی وچ رجھّ جاندا۔ پر جے کدی سیلی نال ٹاکرا ہو جاندا تے جان چھڑانی اوکھی ہو جاندی۔انجھ جاپدا پئی وچاری گلاں کرن نوں ترسدی اے۔
کئی ورھیاں توں میں ایس بڈھے انگریز نوں کماں وچ رجھیاں تکیا اے۔اصل وچ مینوں ایہدی ایہو گلّ بھاندی اے تے اوہدا ہر ویلے پھلاں، بوٹیاں تے پنچھیاں نال جڑے رہناں باغ وچ نگھّ جہیا کری رکھدا۔
اک دن سیلی نے مینوں دسیا سی کہ پیٹر بڑا کوڑا بندہ اے اوہ گلّ گھٹّ ای کردا اے تے غصے دا زہری اے۔ایہہ سن کے مینوں بڑی حیرانی ہوئی سی کیوں جے مینوں ایہہ کدی مسوس ای نہیں سی ہویا۔ایہہ جانن توں بعد میں ذرا محتاط جہی ہو گئی ساں پر میں پیٹر نوں ویکھ کے سلام دعا ضرور کر لیندی تے اوہ وی سدا ہسّ کے جواب دندا۔ پیٹر اک اجیہا بزرگ اے جیہدے کولوں میں صبر تے اپنے اتے یقین کرنا سکھیا اے۔ مینہہ ہوئے یا ہنیری، برف ہوئے یا کورے والی ٹھنڈ، اوہ تے اوہدے کم اکو چال چلدے رہندے۔
پچھلے ورھے اک بڑا انوکھا واقعہ ہویا سی۔ شیلا ساڈی اک ہور گوانڈھن نے مینوں دسیا سی کہ پیٹر اسپتال ‘چ اے تے ڈاکٹراں دے مطابق اوہدی زندگی 48 گھنٹیاں توں ودھ نہیں۔ایہہ سن کہ میرے ہتھ پیر پھلّ گئے سی۔ دل دکھ نال بھر کے اکھیاں راہیں ڈلھن لگّ پیا سی۔میں پیٹر نوں ساہ لیندیاں ملنا چاہندی سی۔میرے خاوند تے بچی نے ایہہ سن کے سارے کم چھڈّ دتے۔اسیں سارے پھلاں دا گلدستہ لے کے اسپتال پہنچ گئے۔ وارڈ توں باہر ای ساڈی ملاقات سیلی تے اوہدے بچیاں نال ہو گئی۔ اوہ سارے سانوں ویکھ کے گھبرا جہے گئے تے آکھن لگے تسی آؤن دی تکلیف کیوں کیتی اک کارڈ لکھ دندے، کافی سی۔
میں ایہہ سن کے رو پئی نال آکھ دتا ہن تسی دسو کہ چھ ورھیاں دے تعلق نوں اک کارڈ وچ کویں لکھ سکدے سی۔تد سیلی سانوں دسیا اج پیٹر بہت کوڑ وچ اے ۔اج سارا دن نرساں نال لڑدا رہیا اے، سانوں ڈر اے کہ اوہ غصے وچ تہانوں وی کجھ چنگا ماڑا نہ آکھ دیوے۔ایہہ سن کے اسیں ہسّ پئے، سیلی تے اوہدے بچیاں نوں تسلی دتی کہ اسیں اپنے بزرگاں دی کوڑ نوں چکھّ چکے آں ہن انگریزی کوڑ ساڈا کجھ نہیں وگاڑیگی۔
وارڈ بڈھے مریضاں نال بھریا ہویا سی۔سانوں نرس نے پیٹر دے بیڈّ کول چھڈّ دتا نالے نمھاں جہیا ہسّ کے پھلاں لئی گلدان وی دے گئی۔پیٹر ستا پیا سی۔ اسیں اوہدے بیڈّ کول کرسیاں تے بہہ گئے۔اوہدا سینہ ساہ نال اتے تھلے ہندا ویکھ کے اسیں اپنی چپّ وچ اوہدے ساہ گنن لگّ گئے۔کجھ دیر پچھوں وارڈ وچوں کسے بڈھے دی کھنگھ نال اوہدی اکھ کھلھ گئی۔
سانوں ویکھ کے حیرانی نال پچھن لگا، “تسی ایتھے کی کر رہے او؟”
میری دھی نے پیٹر

نوں پھلّ دتے، میں ہمت کر کے آکھیا، “اسیں تینوں ملن تے دسن آئے سی کہ تیرے باغ دے سارے پنچھی تیری راہ تکّ رہے نیں۔”
“کوئی کسے دی راہ نہیں تکدا۔”
ایہہ آکھ کے پیٹر چپّ کر گیا۔ پھیر کجھ دیر بعد پھلاں نوں ویکھ کے آکھن لگا: “تسی ایہہ تکلیف کیوں کیتی؟”
میرے خاوند نے آکھیا “جناب پھل وی تہانوں دسن لئی نیں کہ تہاڈے باغ دے پھل وی راہ تکّ رہے نیں۔”
ایس واری پیٹر ہسّ پیا۔ پھیر کجھ انجھ ہویا جویں اوہنے سانوں دلوں قبول کر لیا۔ ساڈے نال دیر تیکر ہسّ ہسّ کے گلاں کردا رہا۔اتھے تیکر کہ اوہنے ڈاکٹراں، نرساں تے اسپتال دی ساری کوڑ ساڈے نال گلاں کرکے کڈھی۔حیاتی اوہدے اندر ٹھاٹھاں ماردی پئی سی سانوں لگیا پیٹر 84 گھنٹے کی 84 مہینے ہور جی سکدا اے۔
سبھ حیران سی جد پیٹر موت نوں جھاکا دے کے کجھ ای دناں بعد باغ دے پکھوآں تے پھلاں کول واپس آ گیا سی۔اوہنوں مڑ توں باغ وچ رجھیا ویکھ کے اک نگھّ جیہا مسوس ہندا سی۔
اک دن میں جین نوں پچھ ای لیا “تینوں ڈاکٹراں دی گلّ تے یقین ایں؟” تینوں یاد نہیں پیٹر بارے اوہناں دی گل غلط ثابت ہوئی سی۔جین اک لماں ساہ لے کے جواب دتا۔ “ڈاکٹر ٹھیک کہندے نیں سائمن کجھ دناں دا پروہناں اے ویسے وی اوہ خود ذہنی طور تے ہن تیار اے۔پیٹر دی جان وی مکی پئی اے پر اوہ جینا چاہندا اے۔اوہ اپنیاں پیڑاں نال کھیڈن دا شوقین اے ۔”
ایہہ سن کے میں سوچیں پے گئی مینوں جین دی گلّ وچ سچ نظر آؤندا سی۔کیوں جے پیٹر رنگ برنگے باغ وچ قدرت دی ہر شے نال جڑیا حیاتی دے عمل نوں رکن نہیں دندا سی۔ حالے کجھ ورھے پہلاں دی گلّ اے کہ پیٹر دے گھر دے بار والے پاسے اک کنڈیاں والی وڈی ساری باڑ سی جنھے اوہدے گھر دے روپ نوں لکو چھڈیا سی۔ اک دن میں دفتر توں واپس آئی تے پیٹر بیلچا تے رمبا لئی باڑ نوں وڈھن دی کوشش کر رہا سی۔میں ہسّ کے آکھیا “پیٹر، توں مینوں اک چینی کہانی یاد کرا دتی

اے۔”
پیٹر کم چھڈکے پچھن لگا۔ “کی کہانی یاد آئی اے مینوں وی تے سنا۔”
میں چھیتی چھیتی اوہنوں (اک بڈھا تے پہاڑ والی) کہانی سنا دتی۔ جیہدے وچ اک پنڈ دے رہن والیاں نوں پانی لین لئی پہاڑ توں گزر کے چشمے تیکر جاناں پیندا سی۔جیہدی وجہ نال پہاڑ لوکاں لئی اک وڈی رکاوٹ سی۔اک چینی سیانے بڈھے نے پہاڑ اتے چڑھ کے اوہنوں پٹناں شروع کر دتا۔ سارے لوکی اوہنوں پاگل سمجھے تے اوہدے تے بہت ہسے۔ بڈھے چینی دا ارادہ پکا سی کہ اوہ پہاڑ وچ راہ بنا کے عامَ لوکاں دی اؤکھت نوں آسان کرنا چاہندا سی۔ پنڈ والیاں نیں بڈھے نوں پچھیا “کی تینوں لگدا اے کہ توں اپنی حیاتی وچ ایڈے وڈے پہاڑ وچ پانی لئی راہ کڈھ سکدا ایں؟” بڈھے نے جواب دتا “اج میں شروع کراں گا، کل میرا پتر تے پھیر میرا پوتا۔اوہ اک دن ضرور آویگا جدوں ایہہ پہاڑ لوکاں لئی اؤکھت نہیں روھیگا۔”
میری کہانی سن کے پیٹر نے اک فکی جہی مسکراہٹ نال آکھیا: “تیری کہانی تے چنگی اے پر میں چینی نہیں انگریز آں تے چنگی طرحاں جاندا ہاں کہ میرے پتّ تے پوتے نے ایہہ کم نئیں کرنا، ایہہ واڑ تے مینوں کلیاں ای پٹنی پینی ایں۔” پھیر کئی مہینے پیٹر ہولی ہولی واڑ نوں پٹن وچ رجھیا رہا۔ اوہ جویں جویں واڑ صاف کردا گیا اوتھے نال نال ای پھلّ بوٹے لاندا گیا۔ کنڈیاں والی باڑ دی جگہ رنگ برنگے پھلاں نے کدوں لے لئی کسے نوں پتہ ای نہ لگیا۔

ایس ورھے گرمی رجّ کے پئی اے۔لوکی دھپّ توں گھبرا کے چھاں لوڑدے نے۔ ہری گھاہ سکّ کے پیلی ہو گئی اے تے پھلّ گرمی نال مر جہے گئے نیں۔پیٹر وی چر ہویا باغ وچ نظر نہیں آیا ۔اوہ مڑ توں اسپتال وچ حیاتی دے ساہ گندا پیا اے۔ میرا جی اسپتال جان نوں تڑفدا پیا اے۔ پر پھلاں دا گلدستہ کئی واری ہتھ وچ پھڑ کے سوچدی آں کہ ایس واری میں پیٹر نوں کی آکھانگی؟
اوہدے باغ وچ کوئی وی پکھو نظر نئیں آؤندا، گھاہ وی پیلا اے تے پھلّ وی مرجھائے۔ میرے من اندر وی اک انوکھی جہی بے چینی اے۔لگدا اے ایس ورھے گرمی دی طرحاں سیال دی ٹھنڈ وی ڈاڈھی اوکھی ہونی ایں خاص طور تے میرے گوانڈھیاں دے باغاں اندر ربّ جانے کسے پکھو مڑ آوناں وی اے کہ نہیں؟