مٹی اُتے لِیک ۔۔۔ راشد جاوید احمد
مِٹی اتے لیک
راشد جاوید احمد
سویر دے ست، چار چوفیرے دھند، سارا شہر دھند وچ گم۔ سڑکاں گلیاں تے درخت بھجے۔۔۔۔ وسیبے دی ہل جل صرف آوازاں راہیں سمجھ آوندی اے۔ شیخ عظیم دے نوکر نے سٹوو بالیا اے تے سٹوو دی شوکر کندھ دے پرلے پاسیوں اوہدے تیک اپڑ رہی اے۔ نال دے فلیٹ اچ کوئی بوٹ پالش کر رہیا اے۔ تن منزلے مکان دی اتلی منزل تے کسے نے غسل خانے دا دروازہ بند کیتا اے تے پانی دا پائپ کھولن دی آواز آ رہی اے۔
اوہ فلیٹ دیاں پوڑھیاں اتر کے سڑک تے آیا اے۔ اربن ٹرانسپورٹ دیاں بساں دھند وچ دوڑ رہیاں نیں۔ چوں چوں کردے بھاری ٹائراں دی آواز دوروں نیڑے اوندی تے فیر دور ٹر جاندی اے۔ لوک ٹھنڈیاں سیٹاں تے اپنا آپ کنج کے بیٹھے نیں تے باقی درمیان وچ بس دے ڈنڈیاں تے سولی ہار پروئے نیں۔ —-کالو قصائی دی دکان تے روز وانگوں بھیڑ اے، بکریاں دیاں تازیاں راناں ویکھ کے اوہدی ٹور ہولی پیندی اے پر اوہ اگانہہ ودھ جاندا اے۔ ٹردا ٹردا ہن اوہ پرانی انارکلی دے چوک وچ اپڑ چکیا اے۔ کالج جان والیاں کڑیاں دا اک گروپ اوہدے کولوں لنگھدا اے۔ اوہناں دے اڈو اڈ رنگاں دے دوپٹے ویکھ کے اوہنوں یاد آوندا اے پئی ردفتروں واپسی تے للاری کولوں دوپٹہ وی لیاونا ای۔ ایہدے نال ای او کرن والے سارے کماں دی فہرست یاد کردا اے۔ تے ایسے ویلے نمے نمے رونے دی آواز اوہدے کنیں پیندی اے۔ اوہ چونکدا اے پر اوہنوں پچھانہہ مڑ کے ویکھن دی عادت نہیں۔ ۔۔۔۔ آوازاں ہولی ہولی صاف ہندیاں جاندیاں نیں تے اوہدے مٹھے قدم تیز۔ رنگ پیلا وسار۔ متھے تے پسینہ۔ زبان بتی دنداں دے اندر تے ساہ سَنگھ وچ پھس جاندا اے۔ اوہ رسے ٹٹی گاں ہار نسن لگ پیندا اے۔ اوہ دفتر جا رہیا اے تے پچھوں اک جنازہ لگا آ رہیا اے۔ ایہو جیہا ویلا لنگھن توں بعد اوہ فیصلہ کردا اے کہ کسے ویہلے ویلے بہہ کے اوہ ایس مصیبت تے غور کرے گا تے کسے نا کسے نتیجے تے اپڑے گا۔ آخر کوئی جنازہ ویکھدیاں ای اوہ حالوں بے حال کیوں ہو جاندا اے۔ اوہدے ہوش کیوں اڈ جاندے نیں۔ اوہنوں ایہہ وی پتہ نہیں لگدا کہ اوہ کتھوں آیا اے تے کتھے جا رہیا اے۔ اوہ بڑے فیصلے کردا اے پر جنازہ ویکھدیاں ای اوہدا دماغ با لکل خالی ہو جاندا اے۔
وڈی مصیبت اوہدے لئی ایہہ سی کہ اوہدے گھر تے دفتر دے وچکار ای جناز گاہ سی۔ جنازے وچ شامل لوکاں دیاں آہواں اوہدے تیز قدماں نوں ہور تیز کردیاں نیں۔ ہن اوہ ابھڑواہے اٹھ نسدا اے۔ موٹر سایئکل، سکوٹر تے رکشے جنازے دے احترام وچ رک جاندے نیں۔ دکاندار کھلو کے انا لللہ دا ورد کردے نیں پر اوہ جنازے دے اگے اگے ایسراں جا رہیا اے جیوں جنازے نوں لیڈ کر رہیا اے۔ قبرستان ول مڑن والا رستہ اوہدے دفتر توں ذرا ای ارانہہ اے۔ اوہدے دل وچ اوندی اے پئی اوہ کدھرے کھلو جائے تے جنازہ لنگھ جان دیوے پر اوہنوں اپنے پیراں تے اکا ای قابو نہیں رہندا۔ اوہنے کدی مڑ کے پچھے نہیں ویکھیا پر جنازے نوں موڈھا دین والیاں دی ادلا بدلی ۔۔۔۔ بوٹاں تے سلیپراں دی آواز—- کپڑیاں دی سرسراہٹ تے مرن والے دے عزیزاں رشتہ داراں دیاں اچیاں ہاواں اوہنوں اندرو اندر ای کھا رہیاں نیں—-اوہدے پلے کجھ نہیں پینداتے اوہ اک تنگ جیہی گلی وچ جا ورڈا اے۔ تھڑیاں تے بیٹھیاں زنانیاں اک اوپرے بندے نوں گلی اندر ویکھ کے دوپٹے سراں تے کھچ لیندیاں نیں۔۔۔۔ اوہ ہولی ہولی ٹر رہیا اے پر گلی اگوں بند اے۔ اوہ چھیتی نال مڑ دا اے
” بھرا کدے گھر جانا ای ۔۔۔؟”
” نہیں،۔۔۔ میں۔۔۔۔ کسے دے گھر نہیں ۔۔۔”
” ہے، پاغل نہ ہووے تے۔۔۔” زنانیاں دوپٹے منہہ وچ لے کے ہسدیاں نیں تے اوہ ایسراں مڑھکو مڑھکی ہو جاندا جیویں چوری کردا پھڑیا گیا ہووے۔ دوڑدا ہویا اوہ گلی اچوں باہر نکلدا اے تے جنازہ عین اوہدیاں اکھاں دے ساہمنے وے۔ میت ڈھون والی منجی۔ سبز رنگ دے اوچھاڑ وچوں نظر اوندا چٹا کفن۔۔۔ اوہ سیمنٹ دے بنے اک گول ستون دے اوہلے ہو جاندا اے۔ اوہ سوچدا اے کہ ایہہ سارا واقعہ شاید اوہدے نال ایس واسطے پیش اوندا اے کہ چھوٹیاں ہندیاں توں ای اوہدا پیو اوہنوں محلے وچ ہوئی ہر موت دے جنازے نال زبردستی لے جاندا سی۔ اوہ ہمیشہ جان چھڈان دی کوشش کردا سی تے اے نکی جیہی گل اوہدے واسطے کڈا وڈھا واقعہ بن گئی سی۔ سوچاں دے کھوہ کھاتے اچ لتھا اوہ بڑی دیر تک ایس واقعے بارے سوچدا اے۔ اوہنوں ہوش اوندی اے تے اوہ لمے لمے ساہ لیندا تھکیا ہویا دفتر اپڑ چکیا اے۔ ہالی اوہ سیٹ تے بیٹھا وی نہیں سی کہ مینیجر نے اوہنوں طلب کر لیا۔
” توں اج فیر دیر نال ۔۔۔۔”
” میں بڑا شرمندہ واں جناب ۔۔۔۔ دراصل اک جنازہ ۔۔۔۔”
” ایہہ روز روز جنازیاں دا بہانہ نہیں چل سکدا۔۔۔۔” مینیجر اوہدی گل سنیاں بغیر آکھدا اے
جھاڑ سن کے اوہ سیٹ تے آ بیٹھدا اے۔ اوہ فیصلہ کردا اے کہ ہن اوہ ایس مسئلے دا کوئی نا کوئی حل ضرور لبھ لوے گا۔
اگلے دن دفتر آون لئی رستہ بدل لیندا اے۔ تھوڑی دیر چلن توں بعد اوہنوں اوہ ای آوازاں فیر اوندیاں محسوس ہندیاں نیں؛ جنازے وچ شامل لوکاں دیاں آہواں۔ بوٹاں تے سلیپراں دی آواز۔ کپڑیاں دی سرسراہٹ، موٹر سایئکلاں تے رکشیاں دیاں برئکاں دی آواز ۔۔۔ دکانداراں دے ورد۔۔۔۔ ایہہ کیہہ ہویا اے۔ اوہ اک جگہ کھلو کے اطمینان نال سوچدا اے ۔۔۔۔ میں تے رستہ بدل لیا اے ۔۔۔ اج اوہ پچھانہہ مڑ کے ویکھدا اے، لوکی اپنے معمول مطابق آ جا رہیے نیں ۔ کسے جنازے دا دور دور تیک کوئی نشان نہیں ۔۔۔ اوہ کھلو جاندا اے ، اوہ سوچدا اے
” مینوں رستیاں دا انتخاب آپے ای کرنا پے گا۔ مینوں وہم تے حقیقت وچ لکیر آپے ای کچھنی پوے گی “