اک مٹھی یاد ۔۔۔ بلراج ساہنی

اک مٹھی یاد

 بلراج ساہنی

کوئی زمانہ سی جدوں زندگی دے رنگ منچ تے میں اک سہتکار دے طور تے وچرن دا خواہش مند ساں۔ادوں اس گلّ دی شاید میں کدے کلپنا وی نہیں سی کیتی کہ اس وشال جیون ناٹک وچ میں اک اداکار دا پارٹ ودھیرے نپنتا نال نبھا سکانگا۔اس دا احساس ادوں ہویا جدوں قدرت دے اس وشال منچ اتے کئی طرحاں دے نپن اداکاراں دے وچکار اپنی وکھری ہوند قایم رکھن لئی میں حالات نال گھلدا رہا۔ پرستھتیاں دیاں مجبوریاں نے میتھوں کئی طرحاں دی اداکاری کروائی۔ اس ساری بھٹکن وچ آخر اداکار دا پارٹ ہی اجیہا نکلیا جس وچ میں اپنے آپ نوں ‘میں’ بناؤن دی ریجھ پوری ہندی ویکھی۔
جدوں وی کدے اتیت ولّ جھاتی ماردا ہاں، تاں جپدے میں ہمیشہ ہی کسے اجیہے پہاڑی دریا وچ پئے پتھر دے گیٹے وانگ رڑھدا رہا ہاں، جو نالے تاں اسنوں انگلی لائی اپنی تورے توردا رہندے تے نالے بتّ گھاڑے وانگ اوہدی شکل گھڑ کے وی سواد ماندا ہے۔اجیہی حالت وچ وچارا پتھر گیٹا ایدوں ودھ ہور کی کر سکدے کہ جتھے وی کوئی چنگی جہی تھاں لبھے پھٹّ ڈیرہ لا لوے، پر اینی گلّ دا خیال رکھے کہ تھاں کوئی اجیہی ہی ہووے، جتھے پانی دا وہن اس نوں اکا گول مٹول گولہ ہی نہ بنے دھرے کیونکہ اجیہی وسط دا کوئی تھاں ٹکانا تاں ہندا نہیں۔
جتھوں تکّ ساہت دے چیٹک دا سوال ہے میرا تاں ایہہ حالَ ہے کہ جے کدے مینوں کوئی ایہہ سوال کر بیٹھے کہ میری زندگی دی سبھ توں وڈی خواہش کی ہے تاں میں آکھاںگا، ‘کاش! میں اک اتی پیارا کوی ہو سکدا ہندا تاں…۔’ بھاویں ایہہ وی چنگی طرحاں جاندا ہاں کہ ایہہ خواہش شاید زندگی بھر وی پوری نہیں کر سکانگا۔پر اس توں میرا مطلب ایہہ نہیں کہ اس اچھا دے فلسروپ مینوں اپنی اداکاری دی زندگی توں نفرت ہے۔ اداکاری تاں میریاں نظراں وچ اک مہان کلا ہے، جس وچ پوری نپنتا پراپت کرن لئی انتھکّ محنت تے لگن بغیر گلّ نہیں بندی۔ پر جے کدے من ذرا اچاٹ ہو وی جاندے تاں اسے کر کے کہ فلمی دنیاں دے موجودہ ماحول وچ انج دی محنت تے لگن جے اسمبھو نہیں تاں گھٹو-گھٹو مشکل ضرور ہے۔ جے پریم چند وانگ میں وی اس ماحول توں گھبرا کے نسّ نہیں تریا تاں اس دا کارن ایہی ہے کہ سمیں دی تور نال فلمی ماحول وچّ کافی تبدیلی آ گئی ہے اتے چنگیاں اتے اچّ پدھر دیاں فلماں نوں درشک اج کلّ ودھیرے اتیجنا نال اڈیکدے ہن۔ پر کی پتہ، ہو سکدے! ایہہ میری خوش فہمی ہی ہووے۔
پر نہیں کئی وار کجھ اجہیاں پیاریاں جہیاں گلاں واپر جاندیاں ہن کہ من امیداں تے امنگاں دی لوء وچ کھڑ-پڑ جاندے تے گھٹو-گھٹو اس ویلے کجھ چر لئی مینوں اپنی ایہہ اداکاری دی زندگی پیاری جہی لگن لگّ پیندی ہے۔ کہانی گھڑن دا نہ تاں سماں ہی ملدے تے نہ ہی میرے خیال وچ میں ہن تکنیک دی اس کلا دا ہی مالک ہاں جس دیاں کلاتمک چھہاں نال اج توں پندراں سال پہلاں میں کدے کدے کوئی چنگی جہی کہانی لکھ لیندا ہندا ساں۔ پر اجیہی اک ابھلّ یاد دی کہانی سناواں تہانوں ؟
اداکاری دے جیون وچ موٹر سائکل کافی چر میرا ساتھ نبھاؤندا رہا ہے۔ ایہہ موٹر سائکل میں انھیں سو سنتالی ‘چ لیا سی تے جے ہور وی سچ آکھاں تاں ایہہ میں اس دن خریدیا سی، جس دن ہندوستان نے پہلی وار آزاد فضا وچّ ساہ لیا سی۔ ہن جویں ساڈی آزادی دی راجسی مشین دے کجھ پرزے تاں اک دم ودھیا تے مضبوط ہن تے کجھ اکا ہی ڈھلڑ تے نڈھال پئے ہن، بالکل اوہی حالَ میرے موٹر سائکل دا ہے۔ کئی متراں یاراں نے مینوں موٹر سائکل ویچ کے کار لین دی صلاحَ وی دتی ہے، پر کی کراں، اس اتی پیارے متر نالوں وچھڑنا میرے لئی اونا ہی اسہ ہے جناں جواہر لال نہرو لئی کانگرس نوں چھڈنا سی۔
پچھلے سال دی گلّ اے، اک دن میں اپنے سنیہی متر لیکھک، کرشن چندر ہراں دے گھروں واپس اپنے گھر ولّ جا رہا ساں کہ اندھیری سٹیشن دے چونک کول آ کے، میرا موٹر سائکل جواب دے گیا۔ شاید کلچّ دے تار دا ٹانکا ٹٹّ گیا سی، تے ہن مرمت بغیر اس چلنا وی نہیں سی۔ مینوں ڈاڈھا غصہ آیا۔ سویرے وی گھروں بغیر کجھ کھادھیاں پیتیاں، بغیر نھاتیاں دھوتیاں تر پیا ساں۔ کپڑے وی اینوے جہے ہی پا چھڈے ہوئے سن۔ کرشن نال گپاں جیوں چلیاں ٹائم دا پتہ ہی نہ لگا۔ ہن دوپہر سر تے سوار سی۔ کڑکدی دھپّ تے اتوں اوہناں لوکاں دیاں نظراں دی اسیہہ گرمی جو ہر فلمی اداکار دی ہر حرکت دلچسپی نال واچدے ہن، نال میرا من کاہلا پین لگا۔ کمبکھت موٹر سائکل اتے اندرے اندر کڑھدا میں بازار وچ ایدھر اودھر جھاتیاں مارن لگا تاں کہ ٹھیک کرواؤنن لئی کوئی مستری ہی نظریں پے جاوے۔ کئی تھانئی پچھ پڑتال کیتی، پر ویلڈنگ دا کم کسے نوں وی نہیں سی آؤندا ۔ آخر اک سجن نے دسیا کہ چونک کول اک ٹھیلھے والے دی دوکان ہے تے اس دا منڈا پہلے کسے ورکشاپ وچ لگا ہویا سی، پر اج کل وہلا ہی ہے تے اکثر باپو دی دوکان تے ہی بیٹھا رہندے۔ مڑھکے ‘چ بھجا اس لوہے دے ہاتھی نوں ریڑدا، آخر اس ٹھیلھے والے دی دوکان تے پجا۔ کئی تماشبین میرے مگر لگے ہوئے سن۔
دوکان تے اس بڈھے دا منڈا بیٹھا ڈالڈے دا ٹین کٹن وچ مست سی۔ اس لاپرواہی جہی وچ اک نظر میرے تے سٹی تے پھر کم وچ جٹّ پیا ۔ میری گلّ وی اس اسے ہی آجیب انداز نال سنی تے پھیر بغیر موٹر سائکل نوں ہتھ لایاں ہی آکھن لگا، “اس کو ایک سائیڈ پر ادھر چھوڈ دو،دو گھنٹے بعد آ کر لے جانا۔” تے پھیر اوہ ٹین کٹن وچ لین ہو گیا۔
میں پہلاں ہی بڑا پریشان ساں۔ اس دا وطیرہ مینوں بڑا چبھیا۔ نال ہی اس دی لیاقت تے وی مینوں سندیہ ہون لگا، کتھے ڈالڈے دے ٹین نوں ٹانکے لاؤنے تے کتھے کلچّ نوں۔ پھر پتہ نہیں اس کول ویلڈنگ دا لوڑیندا سامان وی ہے سی جاں نہیں۔ اپنی تسلی لئی اس نوں میں کئی طرحاں دے سوال کیتے، پر اس پیو دے پتر نے اک دا وی تسلی بخش جواب نہ دتا۔ گھڑی مڑی بس اینا ہی آکھ چھڈدا، “ہاں، ہاں ہو جائیگا، دو گھنٹے بعد آ کر لے جانا۔”
غصہ تاں اینا آیا کہ جے موٹر سائکل اتھے چھڈن بغیر کوئی ہور چارہ ہو سکدا ہندا تاں شاید اس دی چنگی خبر لیندا، پر مجبوری سی، میں چپّ دھار لئی۔ موٹر سائکل اس دے دسے تھاں تے ٹکا کے جان لگیاں میں پھر آکھ بیٹھا، “پیسے کتنے لو گے ؟” اتے پھیر اویں دی لاپرواہی دے انداز وچ اس دے ہاسے دی آواز گونجی، “دو روپئے دے دینا اور کیا”
مینوں جاپیا، میری کافی بے عزتی ہو چکی ہے۔ اپنی ضمیر قایم رکھن لئی ذرا روئبدار آواز وچ، تاں کہ آلے-دوآلے کھلوتے تماشبیناں دے کناں تکّ وی اپڑ جائے، میں اس نوں آکھیا، “دیکھو دو گھنٹے کے بعد آنا تو ہمارے لیئے مشکل ہوگا۔ تم ٹھیک رکھنا ہم شام کو پانچ-چھینچ بجے آ کر لے جانئیگے۔”
بے دھیانی جہی وچّ اس ‘اچھا’ آکھیا تے میں چونک ولّ واپس تر پیا۔ امید سی چونک تے کوئی نہ کوئی ٹیکسی مل جائیگی۔پر نراشا ہی ہتھ لگی۔نال ہی بسّ سٹاپ سی۔ بڑا دل کیتا جا کے لائن ‘چ لگّ جاواں۔ لائن کوئی لمبی وی نہیں سی تے پنجاں دساں منٹاں وچ بسّ وی آؤن والی سی۔ پر خیال آیا کہ ایہہ سارے تماشبین جو مگر لگے پھردے سن، وچارے کی سوچنگے۔ اک کامیاب فلمی اداکار لئی تاں موٹر سائکل تے وی کتے جانا رولے رپے دا مسالہ اکٹھا کرن والی گلّ سی۔ اس کول تاں اک شاندار کار ہونی چاہیدی ہے۔ تے پھر بس دی لائن ‘چ لگنا؟ …… اف! ایہہ تاں اوہناں وچاریاں لئی بڑی ہردے-ویدھک گلّ سی۔ نالے اوہناں دا کی پتہ، میرے بسّ سٹاپ تے پہنچدیاں ہی کئی طرحاں دے فقرے کسنے شروع کر دین۔ چاہندیاں ہویاں وی میں بسّ سٹاپ تے جان دی دلیری نہ کر سکیا۔ بس آئی تے تر وی گئی تے میں سوچاں وچ گمّ اتھے ہی کھلوتا رہِ گیا۔
ایسے ویلے اچانک ہی خواجہ احمد عباس اپنی کار وچ آؤندے دسے۔ مینوں سکھ دا ساہ آیا۔ کار وچ اوہناں دے نال بہہ تاں گیا، پر اتھے وی کھوہ ‘چوں نکل کے کھائی وچ ڈگن والی گلّ ہی ہوئی۔ عباس نوں شاید اس دن کسے ساتھ دی بے حدّ لوڑ سی۔ مینوں گھر اپڑاؤن دی تھاں اوہ سارا دن اپنے نال ہی بھواؤندا رہا، کدے اک سٹوڈیؤ، کدے دوجے، کدے لیبارٹری تے کدے اپنے گھر۔شام دے ستّ وجے تکّ انج ہی اس دے نال پھردا پھراؤندا رہا۔ موٹر سائکل تاں مینوں اکا ہی وسر چکیا سی۔ کوئی اٹھ کو وجے قریب جدوں میرا گھر جان دا ارادہ ہویا تاں اک دم موٹر سائکل دا خیال آیا۔ کافی نیرھا ہو چکیا سی۔پر شہر دے باہرلے علاقے دیاں دوکاناں تاں کافی چھیتی بند ہو جاندیاں ہن۔ ایہہ وی ڈر بھاسیا کہ کتے اوہ مستری منڈا میرا موٹر سائکل اوتھے سڑک تے ہی چھڈّ کے کتے تر نہ گیا ہووے۔ میں پھٹا پھٹ اندھیری ولّ ٹیکسی دڑائی۔
اندھیری چونک دے نیڑے-تیڑے دیاں ساریاں دوکاناں بند پئیاں سن۔ صرف کجھ کو ہوٹل کھلے سن۔ ٹھیلھے والے دی دوکان دے کول پہنچ کے میں چارے پاسے ولّ نظر دڑائی، اس لائن دیاں ساریاں دکانا بند سن تے میرا موٹر سائکل کسے یتیم بچے وانگ کلم-کلاّ سڑک تے اک پاسے پیا سی۔ ٹیکسی توں اتر کہ میں کول گیا، سارے دن دے مٹی گھٹے نال لبڑے موٹر سائکل دی حالت ٹھیک ہون دی تھاں مینوں ہور وی بھیڑی جاپ رہی سی۔ ہاں اس خیال نال ضرور تسلی جہی ہوئی کہ گھٹو-گھٹو اس نوں کسے چکّ نہیں سی کھڑیا۔ میں کلچّ ولّ نظر ماری، دبا کے ویکھیا، اوہ سچ-مچّ منڈے نے ٹھیک کر دتا ہویا سی۔ ہنیرے وچ میں پھر آلے دوآلے ویکھن لگا کہ کتے اوہ منڈا نظری پوے تے اوہنوں پیسے دے کے اپنا راہ پھڑاں۔ ایسے ویلے اک ایرانی چاہ والے دی دوکان ‘چو دو منڈے مینوں اپنے ولّ ترے آؤندے دسے۔ اوہناں ‘چو اک اوہی ٹھیلے والے دا منڈا سی۔ تسلی ہون تے میں ٹیکسی والے نوں پیسے دے کے بھیج دتا۔اسے منڈے نے میرے کول آ کے اویں ہی لاپرواہ انداز وچ آکھیا “ارے صاحبَ، تم اتنا دیر سے کیوں آیا۔ تماری وجا سے تو آج ہمارا بہت نقصان ہو گیا۔”
“مجھے افسوس ہے، کچھ ضروری کام سے دیر ہو گئی”، میں اینا ہی آکھیا، پر مینوں سمجھ نہیں سی آ رہی کہ میرے دیر نال آؤنن کر کے اس دا ایسا کہڑا نقصان ہو سکدا سی۔ ہو سکدا اس نے کتے جانا ہووے تے میرے کر کے نہ جا سکیا ہووے۔ میں سوچیا اک روپیہ ودھ دے دیوانگا سو۔
میرے کئی وار پچھن نے تے وی جدوں اس اپنا نقصان دا بھانڈا نہ بھنیا تاں مینوں ڈاڈھا غصہ آیا۔ آخر اس آکھ ہی دتا، “ارے صاحبَ، تمارا گاڑی یہاں سڑک پر کھڑا تھا۔ کوئی سالا ٹنکی کی کیمپ اتار کے لے گیا۔ابی ہم دو روپیہ خرچ کے اس کے اوپر لگایا ہے۔”
ٹنکی ولّ میری نظر گئی۔ میری اپنی چمکدار تے خوبصورت کیپ غائب سی تے اس دی تھاں اک دوجی سلیٹی رنگ دی ایلومینیئم دی کیپ چڑھی ہوئی سی جس نے میرے موٹر سائیکل دی رہندی کھونہدی شان وی مٹی کر سٹی سی۔ کجھ دن پہلاں موبل آئل دی ٹنکی توں وی کیپ اویں ہی غائب ہوئی سی۔ اویں دی ہی کیپ خریدن لئی میں ساری بمبئی چھان ماری سی، پر کسے وی دوکان تے اس دے نال دی کیپ نہیں ملی۔ اوہ ودیشی کیپ ہن اتھے ملدی نہیں۔ مینوں پورا یقین ہو گیا کہ اس منڈے نے آپ ہی کیپ غائب کیتی ہے تے اوہنوں ویچ-واچ کے کتوں پنج دس روپئے جھاڑ لئیگا تے اتوں حرامی آکھ رہا سی نقصان ہو گیا۔
“تمارا کیسا نقصان ہوا ماسٹر؟ دس بیس روپئے کی میری کیپ گم ہو گئی اور بازار میں آج کلھ یہ ملتی بی نہیں۔ دوکان کے سامنے گاڑی کھڑی تھی، کیا تم اس کا خیال بھی نہیں رکھ سکتے تھے؟” غصے وچ بھریا پیتا میں ورھھ پیا۔
تے اس دا جواب سی، “ہم کو مالم تھا، تم ایسا ہی بولیگا۔ تبی تو اپنی جیب سے پیسہ خرچ کر کے دوسرا فٹ کیا ہے۔ہم دوکان پر بیٹھ کر اپنا کام کریگا یا تماری گاڑی کی چوکیداری ؟”
من ‘چ آیا اک واری ایہنوں ایہدی بیلہازی دا سواد تاں چکھاواں، پر حالات جانچ کے میں اپنے آپ تے قابو پا لیا۔ میں اکلا ساں، پرائی تھاں سی۔ اوہ دو جانے سن تے چنگے چھٹے ہوئے لوفر لگدے سن۔ نالے کی پتہ گلّ ودھ جاندی تاں ہور کنے یار دوست اہنا دے نڑیوں- تیڑؤں نکل آؤندے۔ گلّ ٹھپن لئی میں کلچّ دی مزدوری دے دو روپئیاں دے نال دو روپئے اس لیچڑ دی کیپ دے وی دھر دتے۔ اک وار تاں اس بڑے شاہانہ انداز وچّ لین توں انکار کر دتا اتے پھر لے وی لئے۔
اسدی کمینگی حدوں ودھ رہی سی۔ میں پھٹاپھٹ موٹر سائکل سٹارٹ کرکے چھیتی توں چھیتی اس ماحول ‘چوں کھسک جانا چاہندا ساں، اوہناں حرامیاں دیاں تکھیاں نظراں توں بہت دور۔ گلاں-گلاں وچ ہی تنّ چار منڈے کتوں ہور نکل آئے۔ میں من ‘چ بڑا کڑھیا، اس ملک وچ فلمی اداکار ہونا وی پاپ اے۔
چنگے کرماں نوں پہلی ککّ ماردیاں ہی موٹر سائکل سٹارٹ ہو گیا۔ میریاں نظراں اس منڈے دا دھنواد کرنو نہ رہِ سکیاں کیونکہ پچھلے کجھ چر توں کاربوریٹر صاف کرن والا ہویا پیا سی جس کرکے پنج ستّ ککاں مارن پچھوں ہی موٹر سائکل سٹارٹ ہندا سی۔ تے ہن جے چھیتی سٹارٹ نہ ہندا تاں ایہناں منڈیاں نوں مینوں چڑھاؤن دا ہور وی موقع مل جانا سی۔ انزن سٹارٹ ہندیاں ہی میں پھٹاپھٹ ترن دی کیتی۔ کاہل ‘چ بتی جگاؤنی وی بھلّ گیا۔
کجھ اگانھ جاکے میں بتی دا سوچّ آن کیتا کافی دناں توں ایہہ کجھ ڈھلا جیہا سی، جس کرکے پچھلی بتی اکا ہی نہیں سی جگدی تے اگلی وی جگدی بجھدی ہی رہندی سی۔ پر ہن تاں بڑی سوہنی طرحاں جگ رہی سی۔ اس نال من نوں کجھ تاں دھیرج ہویا، نہیں تاں ہو سکدا سی، چراہے تے کوئی پلسیا نمبر نوٹ کر بہندا تے پندراں ویہہ روپئے ہور گواؤنے پیندے۔
کجھ ہور اگانھ جاکے ایکسلریٹر دباؤندیاں اچانک ہی میرا ہتھ ہارن وجاؤنن والے بٹن نال جا لگا۔ ایہہ بٹن وی کافی چر توں ڈھلڑ مال ہی ہویا پیا سی ایہہ ہارن وی نہیں سی وجدا۔ میں ٹھیک کرواؤن دی کوشش نہ کیتی کیونکہ ہارن وجانؤنا مینوں پسند نہیں سی۔ پر اج میرا ہتھ وجدیاں ہی ہارن زور دی عجیب جہی آواز وچ وجع پیا۔ اس دی اینی پئری آواز سن کے مینوں حیرانی ہوئی، پہلاں تاں ایہہ بھکھے بگھیاڑ وانگ گھؤں-گھاؤں ہی کردا ہندا سی۔ تے اک ہور عجیب گلّ ایہہ ہوئی کہ ہارن دی آواز این میری سیٹ دے تھلیوں دی نکلی سی۔ جس نال کھاہمکھاہ میرے سارے سریر وچ جھنجھنی جہی چھا گئی ۔ جویں بے دھیانی وچّ ہی میں کوئی ایسی ویسی حرکت کر بیٹھاں ہوواں۔ اس دا مطلب مستری دا منڈا میرے نال اک ہور شرارت کر گیا سی۔ گسا بڑا آیا، پر پتہ نہیں کیوں نال بچیاں وانگ گھڑی مڑی ہارن وجاؤن لئی میرا من کاہلا پین لگا جدوں آواز سیٹ دے وچوں دی نکلدی تاں اپنے آپ ہی میرا ہاسہ نکل جاندا۔
پھیر کجھ دور جا کے مینوں محسوس ہویا کہ انزن اج بڑا سوہنا چل رہے۔ خیال آیا رات دا ویلا ہے، ٹھنڈی ہوا ہے، شاید اسے کرکے حلقہ پھلکا جاپ رہے، پر پھر اک ہور گلّ میرے دھیان وچ آئی۔ چین دے چین باکس نال رگڑن تے جہڑی کھڑکھڑ پہلاں ہندی سی ہن اسدا ناں نشان تکّ نہیں سی۔ مینوں پورا یقین ہو گیا کہ منڈے نے کلچّ دا ٹانکا لا کے ضرور موٹر سائکل دی ہور وی تھوڑی بہت مرمت کیتی سی۔ پر ایہہ سبھ کجھ اینا عجیب جیہا جاپیا کہ میں موٹر سائکل کھلار کے اس دے اک-اک پرزے نوں دھیان نال واچن لگّ پیا۔ پچھلی بتی ولّ میرا دھیان پیا، اوہ وی جگدی پئی سی۔ اسدا مطلب اسنے اسدی وائرنگ وی ٹھیک کیتی سی۔ موبل آئل دی ٹنکی ولّ دھیان ماریا تاں اتھے وی اک سستی جہی کیپ لگی ہوئی، میں تاں استے سگرٹ دا خالی ٹین ہی مودھا مار چھڈیا ہویا سی۔ بریک ویکھی اوہ وی کسی پئی سی۔ چین وی این ٹچّ سی۔ گیئر باکس وی ٹھیک کیتا پیا سی۔ مینوں اک دم خیال آیا، اپنا ٹول باکس تاں دیکھ لواں کی پتہ کوئی اوزار ہی نہ کھسکا گیا ہووے۔ پر ٹول باکس وچوں اوزار تاں کی جانے سن، سگوں پیٹرول ٹینک دی کیپ وی صحیح سلامت اسدے وچّ پئی سی جس بارے اس وچارے نے سوچیا سی، شاید گواچ گئی ہے۔ میں حقہ بکا ہویا کدے اک چیز ولّ جھاتی مار رہاں ساں تے کدے دوجی ولّ۔ اس منڈے نے لئے تاں میرے صرف کولوں چار روپئے سن۔ تے کم اس گھٹو-گھٹو پندراں ویہاں دا کیتا جاپدا سی۔ مینوں ککھّ سمجھ نہیں سی آ رہی۔ جے اس نے کیتا سو، تے دسیا کیوں نہ ؟ انج مذاق کرن دا بھلاں کی مطلب ہویا ؟
ہن مینوں اوہ منڈا چنگا چنگا لگن لگا۔ اک بے کار، بے روزگار کاریگر جو موٹراں دے انزن ٹھیک کرن دی تھاں اپنا آپ ڈالڈے دے ڈبے کٹن وچّ گوا رہا سی، بھلاں اینا مذاقیہ قسم دا انسان وی ہو سکدے۔ ایہہ سبھ کجھ میرے لئی عجیب جہی بجھارت بن گئی۔
گھر ولّ جانا تاں ہن اسمبھو سی۔ اس دی محنت دا معاوضہ دتیا بغیر جاندا کویں؟ تے میں اک دم واپس اندھیری ول تر پیا۔
راہ وچ اک دو وار میں پھر موٹر سائکل روک کے چنگی طرحاں جانچیا۔ پرکھیا کہ کتے مینوں بھرم تاں نہیں لگ رہا۔ پر اینا وی کاہدا بھلیکھا ہویا، کلّ تکّ تاں میں اس نوں گیریج وچ بھیج کے سروس کرواؤن دی ضرورت محسوس کر رہا ساں تے اج انج جاپ رہا سی جویں ہنے ہی گیریج وچوں سروس کروا کے واپس لیاندی ہووے۔ اس دے پورے پیسے ضرور دینے سن تے نالے اس دے مذاق دی داد دین نوں بڑا جی کیتا۔
ہن تھوڑا جیہا من گھبرایا کہ کتے میں کوئی ہرو نویں مصیبت تاں نہیں ملّ لے رہا۔ کی پتہ اوہ منڈا ہن اتھے ہووے وی کہ نہ۔ ہو سکدے مینوں ویکھ کے اوہ تے اوہدے ساتھی کوئی ہور شرارت کرن ‘تے طول پین پھیر کی بنیگا ؟ پر پتہ نہیں کیوں میں رکیا نہیں۔
چونک پار کر کے میں نظر ماری، ٹیناں والی دوکان کھلھی پئی سی۔ تے اسے منڈے دا باپو ٹین بھنن وچ مگن سی۔ موٹر سائکل دا انجن بند کر کے اس پاسے ولّ تریا ہی سی کہ پتہ نہیں کہڑے پاسیوں اوہی منڈا تے اوہدے یار میرے ساہمنے آ کھلوتے۔ منڈا موٹر سائکل کو جا کھلوتا تے اس نوں جاچدیاں بولیا “کیوں صاب، پھر کوئی خرابی ہو گئی کیا؟”
میں سدھا جا کے اس دا سجا ہتھ، اپنے ہتھ وچ گھٹّ لیا تے آکھیا، “ارے یار، تم تو بڑے شاندار آدمی ہو۔ مجھے معلوم نہیں تھا کہ تم نے گاڑی پر اتنا کام کیا ہے۔ بتاؤ مجھے اور کتنے پیسے دینے ہیں۔”
“کچھ نہیں، کچھ نہیں، تم ‘ہم لوگ’ پکچر میں بہت اچھا کام کرتا ہے، بس۔”
میری حیرانی دی حد نہ رہی۔ میں آکھیا، “مگر میں تو تمام وقت یہ سوچتا رہا کہ تم میرا مذاق اڑا رہے ہو۔”
“ایکٹر لوگ کے ساتھ تھوڑا مذاق کرنا مانگتا ہے”، اوہ ہوٹھاں وچّ اپنی مسکنی گھٹّ کے شرارت نال بولیا۔
میں پیسے دین لئی بتھیرا زور لگایا، پر اس میری اک نہ منی ۔ سگوں اس دی یار منڈلی مینوں اسے چاہ والے دی دوکان وچ لے تری۔ مینوں اوہناں چاہ پیائی، تے پھر فلماں بارے ایکٹریساں بارے بڑے مزیدار سوال پچھدے رہے۔ میں سارا سنکوچ مٹا کے اوہناں دی مترتا وچوں اکہِ سواد مان رہا ساں۔ ہن تکّ مزدوراں بارے میرا نظریہ کجھ ہور ہی سی۔ کنگالی تے مجبوری دی حالت وچ وی مزدور اینا ہسمکھ، خوش مزاز تے اینا بادشاہ دل ہو سکدے، ایہہ میری کلپنا توں کتے باہری گلّ سی۔
ایہہ ہے میری فلمی زندگی دی اوہ ابھلّ یاد۔ کہانی لکھن کلا بھلّ نہ گیا ہندا تاں شاید اس دی اک اتیئنت پیاری تے بے مثال کہانی لکھ ماردا۔
پنجابی کہانیاں (مکھ پنہ)