چاچا قلی ۔۔۔ حمید رازی

چاچا قلی

( حمید رازی )

اوہدی بدلی پشاور کیہہ ہوئی، مسئلیاں نے اوہدے چار چفیرے گھیرا پا لیا۔ اک مسئلہ بچیاں نوں سکول گھلنا تے اوہناں نوں واپس لیانا سی۔ اوہدے پنڈی ہوندیاں سرکاری گڈی اوہناں نوں چھڈ وی اوندی سی تے لے وی اوندی سی۔ بچے گڈی دے عادی ہو گئے سن۔ اوہنے سوچیا اوہناں لئی نکی موٹی گدی وی لینی پووےگی، تے ڈرایئور وی رکھنا پے گا جیہڑا اوہناں نوں سکولوں ڈھوندا رہوے۔ اوہدے دو منڈے اک سکول تے اک وکھرے سکول سی۔ ایہہ گل چنگی سی جے دوویں سکول اٹھ دس کلومیٹر دے کلاوے اچ سن۔ فیصل نوں ست دن دے اندر اوتھے رپورٹ کرنی سی۔ دو تن دن تے ایویں ای لنگھ گئے۔ چوتھے دیہاڑے اوہنے بنک چوں پیسے کڈھوائے، تھوڑے جیہے پرائز بانڈ سی اوہ ویچے ۔ اوہدی بیوی سہیلیاں دا منت ترلا کر کے کمیٹی دے پیسے پہلے لے لتے۔ اوہ شام نوں کسے بیلی کولوں سیکنڈ ہینڈ گڈی لے آیا۔ اک ادھے دن اندر محکمے توں ڈرایئور بھی لبھ گیا۔

دوجا مسئلہ پشاور رہن دا تے کھانے دا سی۔ رہن دا مسئلہ اوہدے محکمے نے حل کر دتا تے اوہنون ریسٹ ہاوس وچ کمرہ دے دتا۔ دو تھاں تے کچن چلانا مشکل سی۔ انج کھانے دا وی اوس حل کڈھ لیا۔ اوہدا کُک ٹیشن اتے کھانے دا ٹفن دے اوندا جیہڑا ریل گڈی راہیں پشاور اپڑ جاندا۔ ہر ویلے اوہدے دو تن ٹفن پنڈی پشاور وچکار ریل گڈیاں اچ سفر کر رہے ہوندے۔ سبھ توں وڈا مسئلہ گھر دی چوکیداری دا سی۔ اوہدا سرکاری گھر سڑک دے کنڈھے اتے سی۔ سڑک اتے دن رات گدیاں نسدیاں بھجدیاں سی۔ گھر دے ساہمنے اک سرکاری ایجنسی دا دفتر سی۔ ایتھے وی دن رات گڈیاں اوندیاں جاندیاں رہندیاں تے ایہہ دفتر 24 گھنٹے کھلا رہندا۔ گھر دے پچھواڑے تن سرونٹ کوارٹر سی۔ جنہاں وچ رہن والے، گھر دے نکے موٹے کم کردے سی۔ ہن چوکیدار دی کھوج شروع ہو گئی سی۔ اوہنوں گھر دی چوکیداری سبھ توں وڈا مسئلہ لگدی سی۔ فیصل نوں ریلوے وچ نوکری کردیاں دس باراں سال ہو گئے سن۔ اوہنے اپنے کجھ ملازماں نوں ایہہ مسئلہ دسیا۔ اوہ ایہو جئے قلی دی کھوج وچ سی جیدا رات رہن دا کوئی ٹھکانہ نہ ہووے۔ انج اوہنون وی رہن لئی تھاں لبھ جائے گی تے اوہ چوکیداری وی کر لوے گا۔ تھوری جئی کھوج مگرون اوہناں دی نظر چاچے قلی تے پئی۔ چاچے قلی دی عمر کیہہ سی، کجھ آکھنا مشکل سی۔ویلے سر کھانا نہ لبھن پاروں تے گھٹ لبھن نال بندہ ویلے توں پہلاں بدھا نطر اونا شروع ہو جاندا اے۔ چہرے دا رنگ پیلا تے رونق مک جاندی اے تے اکھاں اندر ڈب جاندیاں نیں تے ہونٹھ ہاسا بھل جاندے نیں۔ گھٹ کوراک دا اثر پورے جثے تے پیندا اے۔ فیصل چاچے قلی کولوں عمر پچھ کے شرمندہ نہیں سی ہونا چاہندا۔ اوہنے ویکھیا اوہدیاں لتاں اک دوجے نال بھڑ رہیاں سی۔ اوہدا وزن چالی، پنتال کلو توں ودھ نہیں ہووے گا، فیر اوہ سوچن لگ پیا، اوہ کیہڑے لوکی نیں جیہڑے اوہنوں سامان چکاندے نیں، اوہدے وچ تے پنج دس کلو تو ودھ وزن چکن دی ہمت ای نہین سی۔ فیصل دے گھر چاچے قلی نوں رہن لئی گیٹ نیڑے اک نکا جیہا کمرہ لبھ گیا۔ اوہدے نال اک باتھ روم وی سی۔ چاچے دا کم اینا ای سی کہ رات نوں گیٹ نوں تالا لا دیندا تے برانڈے دیاں بتیاں بال دیندا۔ سویرے بتیاں بجھا دیندا تے گیٹ دا تالا کھول کے ٹیشن ٹر جاندا۔

اک اتوار فیصل پنڈی ایا تے کھانے مگروں اوہنے کھانے دی ٹرے چکی تے چاچے قلی دے لمرے وچ ٹر گیا۔اوہ بہت خش ہویا۔ فیر اوہدے وڈے پتر نے دسیا اوہ تے چاچے قلی نوں روز کھانا دیندا اے۔ ہر اتوار نوں انج ای ہوندا۔ فیصل نے اک گل نوٹ کیتی جے چاچے قلی نوں جنا وی کھانا دیو اوہ کھا جاندا اے۔ اوس اتوار نوں وی انج ای ہویا۔ اوہ لان وچ ٹہلن لگ پیا تے سوچن لگ پیا ساڈے آل دوالے اینی بُھک اے۔ اسیں ثواب لبھن نوں دوردراڈے دیساں نوں جاندے آں تے سانہوں ایتھے ثواب لبھدا پھردا اے۔ اک اتوار اوہنے چاچے دا انٹرویو کیتا۔ چاچا گجرات دے نیڑے کسے پنڈ دا رہن والا سی۔ اوہدا اک پتر تے دو دھیاں سن تے تنوں ای وھیائے ہوئے سی۔ اوہدی بیوی کوئی دس پندراں سال پہلاں فوت ہو گئی سی۔ اوہدیاں دھیاں نال والے کسے پنڈ وچ ویاہیاں ہویئاں سن۔ اوہدا پتر دبئی نوکری کردا سی۔ گھر وچ صرف دو ای جی سی۔ اوہ تے اوہدی نونہہ، جیہڑی سارا دن پنڈ اگے پچھے پھردی رہندی۔ کدی کھانے ویلے آ جاندی تے کدی باہروں ای کسے دے گھر کھا لیندی۔ چاچا قلی کجھ بچیا کھچیا کھا لیندا یا فیر بھُکھ کھا کے سوں رہندا۔ سکھنے ڈھڈ نیندر کد اوندی اے۔ اوہ اٹھدا تے کسے سنگی بیلی دے گھر جا بہندا۔ کسے کجھ دتا تے کھا لیا نہیں تاں اللہ اللہ خیر سلا۔ اوہنے اک دو وار پتر نوں چتحی لخ کے نونہہ بارے دسیا پر اوہ میلاں دور بہہ کے کیہہ کر سکدا سی۔ دوجا اوہدی بیوی کیہڑا اوہدا آکھا من دی سی۔ چاچا آپ کسے زمانے وچ لوہارا ترکھانا کردا سی، پر پنڈ دا کلچر بدلیا تے اوہدا کم مک گیا۔

کجھ چر پچھوں اوہدا منڈا بیوی نوں دبئی لے گیا۔ چاچا بُھکھ تے اکلاپے نال ہور سُک گیا۔ اوہدے کے بیلی نے اوہنوں پنڈی سد لتا تے انج اوہنوں ٹیشن تے ٹھیکیدار کول قلی دی نوکری لبھ گئی۔ قلیاں دے ناں نہیں ہوندے صرف نمبر ہوندے نیں۔ چاچے نوں وی اک نمبر لبھ گیا جیہڑا اوہدی بانہہ تے بنھ دتا گیا۔ ایہہ نمبر قلیاں  دی پچھان واسطے ہوندے نیں جد کہ اوہناں نوں بلان واسطے لفظ ” بھایئوال ” ورتیا جاندا اے۔

اج توں اٹھاراں وی سال پہلاں ریلوے قلی  ٹھیکیدارنوں مسافراں دا سمان چکن دے پیسے دیندا ہوندا سی۔ قلی جیہڑے پیسے سمان چکن دی مزدوری لیندا سی اوہدے وچوں  قلی ٹھیکیدار نوں وی دیندا سی۔ اوس  ویلے قلی ٹھیکیدار چنگے بھلے عزت دار لوک ہوندے سن۔ فیصل نوں یاد سی اک واری دفتر وچ ہٹو بچو دا رولا پے گیا، پتہ لگا پئی قلی ٹھیکیدار سردار اسلم دفتر آ وڑیا اے۔ اوہ اوہدے دفتر آیا تے نائب قاصداوہدے لئی  اگے ودھ کےبوہا کھولیا، جیہڑا اوس کدی فیصل واسطے وی نہ کھولیا ہووے۔ سردار اسلم نکے قد تے موٹے جثے والا بندہ سی۔ اوہدے چہرے اتے خشحالی دے کئی رنگ کھلرے ہوئے سی۔ اوہ دو تن سال بعد لنگھدا وڑدا دفتر آ جاندا تے ٹھیکیداری دے پیسے لے جاندا۔ اوہنے دسیا جے اوہ ایوبی دور وچ ویسٹ پاکستان اسمبلی ممبر وی رہیا اے تے ہن وی ضلع اٹک دی سیاست وچ بھرواں حصہ لیندا اے۔ قلی ٹھیکیداری اوہدا جدی پشتی کم سی، اوہنے قلیاں دا کم اپنے کسے مینیجر دے حوالے کیتا ہویا سی تے آپوں صرف پیسے لین اوندا سی۔

ویلا لنگھیا تے ریل دا قلی  ٹھیکیداری نظام  بدل گیا۔ پہلاں ریلوے ٹھیکیداراں نوں پیسے دیندی سی، ہن  ٹھیکیدار ریلوے نوں پیسے دیون دا پابند سی۔ کھلی بولی ہوندی۔ جیہڑا ودھ بولی دیندا اوہ ٹھیکہ لے جاندا۔

نویں نظام دا اثر ایہہ ہویا جے قلیاں اتے کم دا دبا ودھ گیا۔ قلی ریل دے مقرر کردہ پیسیاں تون ودھ مسافراں کولوں لے نہیں سکدا سی۔ مسافر اپنی خشی نال دے دیوے تے اوہ وکھری گل سی۔ قلیاں لئی اپنی کھٹی کرنا لازم سی جے اوہ کجھ پیسے آپ کول رکھن تے کجھ ٹھیکیدار نوں دین۔ ایس توں اڈ ریل دے کجھ کم مفت وی کرنے پیندے سی جیوین ریل دا مال تے سامان گدی وچ لوڈ کرنا۔ ٹھیکیداری دے ایس نظام نے اوہناں دی حیاتی اوکھی کر دتی سی۔

چاچا قلی دن نوں ٹیشن تے پتہ نہیں کیہہ کردا سی۔ اوہدا جثہ سمان چکن جوگا نہیں سی رہیا۔ ٹیشن اتے کئی لوک وچھڑدے نیں تے کئی ملدے نیں، رنگ برنگے لوکی اوندے جاندے نیں۔ ہو سکدا اے اوہ کسے دا کوئی نکا موٹا نگ چک لیندا ہووے تے مسافر اوہدی عمر تے حلیے نون ویکھ کے کجھ پیسے دی دیندے ہوون۔ انج اوہدی حیاتی لنگھ رہی سی۔ اوہدا جثہ اوہدے ساہواں دا سود دے رہیا سی۔ ریل دا پہیا چلدا رہیا تے گڈی کُکاں مار دی رہی۔ اک دیہاڑے فیصل دی بدلی واپس پنڈی ہو گئی، چاچے قلی نے وی برانڈے  دیاں بتیاں بجھایئاں  تے گیٹ دا تالا کھول کے واپس ٹیشن ٹر گیا۔ فیصل دا سرکاری کم  ودھ گیا سی تے ایس رولے گولے وچ اوہنوں چاچا قلی وی بھل گیا۔ اک دیہاڑے اوہ ٹیشن دا معائنہ کر رہیا سی تے اوہنے کجھ قلی ویکھے تے اوہنوں چاچا یاد آگیا۔ اوہدیاں نظراں اوہنوں لبھ رہیاں سن۔ اوہ اوہنوں لبھ ای گیا۔ جوان تے گھبرو چا چا قلی، اوہنے اوہدی بانہہ اتے بنھیا نمبر وی پڑھ لیا سی۔ ٹیشن اون جان الے مسافراں نال بھریا سی تے اک گڈی کُکاں ماردی ٹیشن توں ٹر پئی سی۔