تھاں ۔۔۔ حنیف باوا
ٹھاں
حنیف باوا
“ویکھ لے حمید تے اوہدی ووہٹی سانوں کنا پچھّے چھڈ گئے نیں۔”
“ہاں”۔ حمید دی ماں نے جیویں ہوکا بھریا۔
“اوہ تے جیویں ساڈے نال ٹر کے اُکّا ای خوش نہیں۔ اُنج تاں اوہنے ویاہ والے گھر ای کہہ دتا سی کہ اسیں اج چلے جاندے آں تُسیں کل آ جانا۔”
“پھیر تے اوہناں نال رلنا ساڈے لئی ڈاڈھا اوکھا اے۔”حمید دے ابّے دی بُڈھی آواز اُگھڑی۔
“اینی وتھ پُوری کرنی ساڈے بُڈھے سریراں بوہت اوکھی اے۔”
“ہاں بوہت اوکھی اے۔”
ـ”ہاک مار کے ویکھ لے شید رُک جان۔”
ـ”ایہہ ٹھیک اے میں ہُنے ای واج مارنا۔ حمید۔ پُتر حمید۔”
“بھلا بُڈھی ہاک ایڈی دُور تائیں کیویں اپڑ سکدی اے۔”
” تُوں ٹھیک کہندی ایں حمید دی ماں۔ پر اوہناں نوں ساڈا خیال ضرور رکھنا چاہیدا اے۔”حمید دا ابّا جیویں چڑھ کے بولیا۔ پر پھیر وی جیویں اوہنے ہار من لئی ہووے۔
“اچھا ٹُردا رہوے اگے ای اگے ، مرضی والا اے۔”
ـ”اوہ تے پتا نہیں کیہڑیاں گوہڑیاں گلّاں کر دے جاندے نیں۔ اوہ تے ساڈے ول پچھانہہ پرت کے وی نہیں ویکھدے۔”
“حمید دی ماں۔ اوہ گلّاں گھر جا کے وی کر سکدے نیں، اوہناں نوں کھلو جانا چاہیدا اے، سانوں نال رلا کے ٹُرنا چاہیدا اے۔”
“اوہ نہیں کھلون گے، اوہناں دیاں گلّاں وچ پتا نہیں کیہ اے ، انج لگدا اے جیویں اوہناں نوں آلے دوالے دی کوئی پرواہ نہیں۔”
“اوہناں نوں خبر رکھنی چاہیدی اے، اوہناں نوں پچھانہہ پرت کے ضرور تکنا چاہیدا اے، آخر اوہناں نوں اساں جمیا اے ۔ دس ٠١ جماعتاں پڑھائیاں نیں حمید نوں”
“جمیا وی اے، دس جماعتاں وی پڑھائیاں۔ پر اوہناں نوں کیہ ۔”
“پر اوہ تے ایہہ سمجھدے نیں جیویں آپنے آپ ای پیدا ہو گئے ہون۔”
“پر اوہ تے ایہہ سمجھدے نیں جیویں آپنے آپ ای پیدا ہو گئے ہون۔”
“توں ٹھیک کہندی ایں حمی دی ماں”۔ حمید دے ابّا نے اک لمّا سارا ہوکا بھر دیاں کہیا۔ ایہہ کہندیاں سارا ای پچھلیاں ساریاں گلّاں اک اک کر کے یاد آون لگ پئیاں۔
“تُوں وی جاندی ایں، جدوں ایہہ نکّا جیہا ہوندا سی سانوں کنّا پیارا ہوندا سی آپاں سارا سارا دن ایہنوں کھڈاوندے ساں۔ کدی چاء نال تُوں گودی وچ چُک لیندی سیں کدی میں۔ اسیں کم وی کر دے ساں تاں ساڈا دھیان ایہدے وچ ای رہندا سی۔ جے کدھرے ایہہ کھیڈدا کھیڈدا دُور نکل جاندا تے کجھ دیر لئی گھر نہ آوندا تاں ویکھدی سیں ساڈے ول کیویں تڑف جاندے سن۔”
“ہاں تُوں ٹھیک کہندا ایں حمید دے ابّا ۔ اوس ویلے اسیں ایہنوں ویکھ ویکھ کے جیوندے ماں۔”
“پر اج ویکھ لے ساتھوں کیویں دُور ہوندا جاندا اے۔”
“ہاں اج تے اوہ ساریاں گلّاں بھُل گیا اے۔ اوہ سارے ویلے بھُل گیا اے جدوں اسیں اوہدیاں ساریاں سدّھراں پوریاں کر دے ساں۔ بعضے ویلے جدوں کدی اوہ کسے اجیہی شئے لئی آرا پا کے بہہ جاندا جیہڑی ساڈے لئی مصیبت بن جاندی پر اسیں اوہدی اوس لوڑ نوں وی پوریاں کرن دی کوشش کر دے ۔ پر اج اوہ ساریاں گلّاں اوہدے لئی کجھ نہ ہون ۔ اج تے صرف اوہنوں آپنی ووہٹی چیتے وے اوہدے نال مٹھیاں مٹھیاں گلّاں کرنیاں یاد نیں۔
“ایہہ گلّاں تاں اوہدے لئی اوس ویلے وی کجھ نہیں سن حمید دی ماں۔ اوس ویلے وی جدوں اسیں اوہنوں دھپ وچ کھیڈ دے نوں ڈکدے ساں، سردی توں بچن لئی کہندے ساں۔ ایہدی پرواہ نہیں سی کردا تے پھیر اک دن اوہنوں نمونیا ہو گیا۔ تینوں پتا اے حمید دی ماں اسیں کنّے نسّے بھجّے ساں، دعاواں منگیاں سن تاں کتے جا کے اوہنوں آرام آیاسی ۔ پر پھیروی جدوں اوہ ساڈا کہنا نہ مندا تاں اسیں اوہنوں سمجھا ونوں نہیں ساں ٹلدے ۔ پر اوہنوں تے جیویں ساڈی گل کوڑی لگدی سی، بس پرواہ ای نہیں کردا سی۔ اج وی اوہو ای گل اے ۔ اج وی انج لگدا اے جیویں اسیں کجھ لگدے ای نہیں اوہدے۔”
“انج آکھ حمید دے ابّا جیویں اوہدے لئی اسیں اُکّا شے ای کوئی نہیں ، ایسے کر کے تے پچھانہہ پرت کے ویکھدا نہیں۔ اوہ تے ایہہ سمجھدا اے جیویں اوہدے پچھّے سارے ٹبّے ای نیں ہور کجھ نہیں۔”
“ہاں اوہ تے سانوں اک بے اکر جیہی شے سمجھدا اے ۔ اُنج تے ایس گل دا پتا مینوں اودوں ای لگ گیا سی جدوں اوہ جوان ہو گیا سی۔”بُڈّھے نے ہوکا بھر کے کہیا۔
“ویکھدی سیں کیویں اوہ ساڈیاں گلّاں نوں ٹچّ سمجھدا سی۔ ویکھیا سی ناں جدوں اوہ شہر نوکر ہو گیا سی تاں اسیں اوہنوں کیویں سمجھاوندے ہوندے ساں ۔ بیٹا ٹانگے موٹراں توں پج کے چلیا کر ، ہوٹلاں توں روٹی نہ کھایا کر ، ہوٹلاں دی روٹی بیمار کر دیندی اے ۔ گھر پکا کے کھایا کر ۔ انج کرن نال نالے تے خرچ تھوڑا تے نالے ہر بیماری توں بچیا رہویں گا۔ پر جیویں ساڈیاں گلّاں اوہدی سمجھ وچ نہیں آوندیاں سن۔ اوہنے کدی وی ساڈیاں گلّاں دا ہنگھارا نہیں سی دتا۔ اوہ بھانویں ساڈیاں گلّاں نوں گولدا نہیں سی پر پھیر دی اسیں اوہدی حیاتی لئی سُکھ منگدے رہندے ساں تے ہُن وی منگدے آں۔”
“اسیں سُکھ منگدے آں، ایس کر کے اوہ ساڈے بڑھاپے دا سہارا ہووے ویکھ تاں سہی کیویں ہتھ وچ ہتھ پاکے اگے ای اگے ٹُرے جاندے نیں۔”
اوہدی ووہٹی کاہدی اے اوہنے سانوں اُکا منوں لاہ دتا اے ۔”حمید دی ماں نے دُکھ بھری واج وچ کہیا۔
“تُوں ویکھدی نہیں ہوندی سیں جدوں اوہدا نواں نواں ویاہ ہویا سی کیویں سانوں اک تنگ جیہی کوٹھڑی وچ کڈھ ماریا سی تے آپ دوواں نے وڈّے کمرے نوں مل لیا سی تے سانوں اوس کمرے وچ جان دی اُکّا ای اجازت نہیں سی۔ اُنج سانوں ایس گل دا کوئی ایڈا لُما دُکھ نہیں سی ، چلو اسیں آپنے آپ نوں اک بے کار جیہی شے سمجھ کے پے رہندے ساں، پر دُکھ تے سانوں ایس گل دا سی جو ساڈیاں تجربے بھریاں گلّاں نوں وی اوہ ساڈے بڈھے سریراں وانگوں فضول سمجھدا سی۔ کدی کدی تے جدوں اوہنوں اساں بوہت لمیاں چوڑیاں نصیحتاں کرنیاں تاں اوہ جیویں اک کے بول اُٹھدا سی۔
“بُزرگو تہاڈیاں ایہہ نصیحتاں وی تہاڈٰ عمر دے نال بُڈھیاں ہو گئیاں نیں۔ تہاڈٰاں ایہہ نصیحتاں اج کل دے زمانے وچ کم نہیں آ سکدیاں۔”
“اوہدی ایہہ گل سن کے کدی کدی سانوں غصّہ آ جاندا ، پر حمید دی ماں پتا ای ناں ایہہ غصّہ اسیں پی جاندے ساں، کیوں جو اوہ ساڈا پُتّر سی، بڑا پیاا پُتّر۔”
“تے ہن کیہڑا نہیں اوہ ساڈا پُتّر ۔”
“ہاں ہُن وی ہے ، اوہ بھانویں سانوں آپنا ماں پیو نہ سمجھ۔”بُڈھے نے کمزور جیہی آواز وچ کہیا۔
ـ”اُنج ویکھ لے حمید دے ابّا کیویں اکّھاں پرت لیندے نیں تے جدوں اوہ اکّھاں پٹ کے پچھانہہ ویکھدے نیں تے اوہ سمجھدے نیں جو پچھّے کجھ وی نہیں بھانویں پچھّے اوہدے ماں پیو ای کیوں نہ بیٹھے ہون۔”
“ایہہ تے حمید وی ماں جدوں جوان ہو جاندے نیں آپنے تے آپنے ماں پیو وچالے نویں نویں خیالاں نویاں سوچاں دا اک دریا بنا لیندے نیں۔ جیہدے ا ک کنارے اوہ آپ کھلو جاندے نیں تے دوجے کنارے کھلوتے ماں پیو نوں جدوں تکدے نیں تاں اوہ اوہنوں نکّے نکّے پرچھانویں لگدے نیں، اک بے کار جیہے پرچھانویں ۔”
“ہاں توں ٹھیک کہندا ایں”۔ بُڈھی نے ہوکا جیہا بھریا۔ اودوں ویکھیا سائی جدوں اوہ ویاہ کرا کے اک مہینہ گھر رہن مگروں ووہٹی نوں نال ای شہر لے گیا سی تے تن چار مہنیاں مگروں جدوں پنج چار دناں دی چھٹی لے کے آیا سی کیویں ساڈے کولوں وکھرا وکھرا جیہا رہندا سی۔ جے کر بلاونا تاں پھکّا جیہا جواب دے کے ساڑ دیندا سی پر اسیں اوہدے ایس ورتارے توں غصّے نہیں ساں ہوئے۔”
ـ”پر دس کھاں حمید دے ابّا اسیں کیویں غصّے ہو سکدے ساں، اوہ ساڈا ماس سی سادا انگ سی۔”
“پر ہُن تے اوہ ساڈے نالوں انج وکھرا ہویا جاپدا اے جیویں اکھیاں توں نُور وکھ ہو جاوے ۔ پر نُور کیہ ، دُکھ تے اکھیاں ہوندا اے، جد کہ اوہ اگے پچھّے کجھ نہیں ویکھ سکدیاں۔”
“جو کجھ تُوں کہندا ایں ٹھیک کہندا ایں حمید دے ابّا ، پر اسیں ایہنوں چھڈ وی تے نہیں سکدے ۔ ایہہ بھانویں ساڈے کولوں کنّا ای دور چلیا جاوے ، پھیر وی اوہ ساڈے دلاں توں دُور نہیں جا سکدا۔”
“توں تے جھلّیاں آلی گل کر دتی اے حمید دی ماں۔ جدوں بڑھاپے تے جوانی وچ اینی ڈونگھی وتھ پے جاوے تاں دلاں دے کمزور پاندھی ایس وتھ نوں کدی وی پورا نہیں کر سدکے ۔ تُوں نہیں ویکھدی، اوہ تے ساڈیاں گلّاں نوں صدیاں پُرانیاں سمجھدا اے تے آپنی ہر گل تے ہر سوچ نوں انج سمجھدا اے جیویں ایہہ بالکل کواری کُڑی وانگوں ہووے ۔ اجیہی کواری کُڑی وانگ جیہدا کسے نال کوئی واسطہ نہ ہووے۔
بس آپنی جوانی دے لشکارے نال دُوجیاں نوں آپنے دل کھچدی ہووے۔ پر ایس جھلّے نوں ایہہ نہیں پتا جو ایہہ لشکارا، اک دن چڑھدے سُورج لئی ڈبدا سُورج بن جاوے گا۔”
ـ”ویکھ تاں سہی حمید دے ابّا ۔ ہُن تے حمید ساڈیاں اکّھاں توں وی اوہلے ہو گیا اے ۔ بوہت دُور نکل گیا اے ہُن تے اوہ۔”
“ایہدا مطلب ایہہ وے اوہ سانوں اُکّا ای پچھّے چھڈ گیا اے۔ اچّھا جھلّیاں والی گل کیتی اے اوہنے ۔ ہُن سانوں نُور پور والے پنڈ دے کُھوہ تے بہہ کے آرام کرنا چاہیدا اے ۔ کیوں جے ایہہ وتھ اسیں کدی پُوری نہیں کر سکاں گے کدی۔