وڈے لوک ۔۔۔ کہکشاں ملک

وڈے لوک

(کہکشاں ملک)

کجھُ گل ای ایہو جیہی سی۔میرے دل وچ جیویں چوک پے رہی دیسی۔ آپنی سہیلی دی گل اندر دے ستویں پردے تیک نوں پاڑ گئی سی۔ دساں ورہیاں پچھّوں اساں دوہاں اک دُوجی نوں اک سٹور تے ویکھیا تے چیک مار کے گلے لگ گئیاں ۔اوہ میرے کالج دے زمانے دی بڑی گوڑھی سہیلی سی۔
پر اوس ویلے اوہدے گل لگ کے مینوں انج لگا جیویں میں کسے انسان دی بجائے شوکیس وچ سجی ہوئی چینی دی گڈی نوں گلے لا لیا اے۔ مینوں اوہدے کولوں دھرتی والی کسے خشبو دا احساس نہ ہویا۔ اوہدی پور صاف ستھری تے ان چھوہی لگدی سی، تے آپنے اندر پھلے پھُلے رکھ دا احساس کر کے میں جیویں کچّی جیہی ہو گئی تے آپنے آپ نوں تسلّی دین لئی بولی :
“سُنا فیر کنا کجھ بال بچّہ تیار کیتا ای؟
اوہ بڑے سٹائل نال ہسّی تے جیویں طنز جیہی کر دیاں کہن لگی۔ 
“مینوں سڑکاں تے سلیپر گھسیٹدے ابّے تے دہاڑی وچ چار ملدے نیں پر میرا STATUSاوہناںنوں کیویں قبول کرے۔”
تے اوہ امریکہ توں نویں لیائی ہوئی سکوڈا نوں سٹارٹ کر کے مینوں بائی بائی کہہ کے چلی، تے میں چپ چاپ سٹور دے ٹائیلاں والے برآمدے دے تھم ول ویکھدی رہ گئی ۔ گھر آ کے دی اوہدی گل میرے لُوں لُوں وچ دھخدی رہی مینوں سڑک تے سلیپر گھیسٹدا آپنے بچیاں دا ابّا وی زہر لگ رہیا سی۔ کہ نجو چاہ دی پیالی میرے کول پئی تپائی اُتے رکھ کے کھلو گئی ۔ میں اوہدے مونہہ ول ویکھیا تے حیران جیہی رہ گئی۔ نجو رات گڈی نال کھیڈن والی کڑی توں مٹیار دا روپ کیویں دھار لیا سی ؟ اوہدی ماں اوہنوں ہفتے تے اتوار لئی گھر لے گئی سی۔ باراں تیراں سالاں دی نجو میرے گھر دا سارا کم کر لیندی سی، پر مینوں اوہ ہمیشہ بالڑی جیہی لگدی سی اجے کل تیک تے اوہ میرے بچیاں نال کرکٹ کھیڈ دی رہی سی۔ اوہدے مونہہ تے شرماں دی لالی نے اجیہا نکھار تے روپ دتا سی جے میںچپ نہ رہ سکی۔ 
“نجو ! کیہ گل اے ؟ ــ”
اوہنے دوہاں ہتھاں نال آپنا مونہہ لُکا لیا تے تے بلہیاں وچ ہسن لگ پئی۔ اوہدی اک اُنگل وچ پترے ورگی لمّی جیہی تے نیلے پیلے نگاں والی چھاپ چمک رہیسی۔ 
“نی توں منگ گھتی ایں ؟”
اوہنے آپنا سر اقرار وچ ہلایا تے نظراں نیویاں پا لئیاں۔ 
“کیہدے نال ہوئی آ؟”
“مسیرے نال”
“کیہ ناں سُو؟”
“محمدمسکین۔”
ــ”کیہ کردا اے؟”
ـ”واہے فیکڑی وچ نوکر اے۔ “
“تینوں چنگا لگدا اے؟”
تے اوہ نس کے باورچی خانے ول چلی گئی۔ تے ہانڈی وچ ڈوئی پھیر دیاں ماہیا گاون لگ پئی۔ 
نکّا جیہا موہڑا، پڑیاں اُتے گراں ماہیا 
آپے حاکم ، آپے کریں نیاں ماہیا
آپے حاکم۔ آپے حاکم۔ میرے شعور تے جیویں ہتھوڑے لگ رہے سن۔ میری ماں وی ایہ آکھدی سی۔ میری دادی وی ایہو آکھدی سی۔ میری دادی دی سس وی ایہو آکھدی سی تے میں وی ایہو آکھیاسی۔ پرمیری سہیلی تے آکھدی اے میری سہیلی تے کجھ ہور آکھدی اے ۔ میں گھابر کے کمرے توں باہر نکل آئی۔
نجّو اجے وی اوہو گون گا رہی سی، تے خوش سی۔ باورچی خانے وچوں جیویں مہندی دی خشبو دے ہُلّے آ رہے سن۔ ایہناں ہُلیاں وچ نجّو دیاں کچّیاں سدھراں جیویں رس بن کے گھل مل گئیاں سن۔ تے میرے پردے وچ جیہڑی چھلتر چبھ گئی سی۔ اوہ آپو آپ نکلن لگ پئی۔
“نی نجوّ ! تیری سس ڈاڈھی تے نہیں ؟”ہفتے پچھّوں میں اوہنوں فیر پچھیا۔
” کیہ پتا۔”اوہ آٹا گنھ رہی سی۔ 
“محمد ایڈا گورا نہ کالا، کنک ونا رنگ سُو۔”
باہروں کسے گھنٹی وجائی تے نجّو آٹا اوتھے ای چھڈ کے باہر داپتا لین نس گئ۔ آوندی وار اوہے نال اک ہور پیراں دی آواز محسوس کر کے میں باورچی خانے وچوں باہر نکل آئی۔ ویہڑے وچ میری اوہو کار والی سہیلی کھلوتی سی۔ میں خوشی نال کھڑ جیہی گئی تے اوہنوں بانہوں پھڑ کے اندر لے آئی۔
“اڑیے اک مسئلہ لیائی آں۔”اوہ ڈرائینگ روم نوں اک نظر ویکھ کے واپس سون والے کمرے وچ آوندیاں کہن لگی۔ “کیہ مسئلہ اے؟”میں اوہدے مگرو مگر آوندیاں پچھیا۔
اوہ میرے پلنگھ تے لوٹ گئی، تے تکیے نوں سینے تے رکھدیاں بولی ۔ 
“ویاہ کوئی ضروری ہندا اے؟”
مینوں دوہاں ہتّھاں وچ مونہہ لُکا کے بلھیاں وچ ہسدی نجو یاد آ گئی ، جیہنوں ویاہ دے تصّور نے گھڑی پل وچ پھلاں بھری چنگیر بنا دتا سی۔ 
میں آکھیا ۔ “پر ایس گل دی ضرورت کیوں پیش آئی اے؟”
“اک گورنمنٹ کنٹریکٹر ہیگا اے، نکرما میرے پچھے پے گیا اے۔”
“فیر؟ “
“فیر میں سوچ رہی آں ، آپا جی نوں بلاون توں پہلاں تیرے نال مشورہ کر لاں۔ ایتھے میری تبدیلی نویں نویں ہوئی اے۔ کوئی واقف وی نہیں۔”
“پر کنٹریکڑ نال کیویں واقفیت ہو گئی ؟ میں پچھیا ۔ 
“اَڑیے قصّہ ایہہ دے جے میری اک سہیلی دا خاوند پلاٹ شلاٹ الاٹ کرن والے محکمے وچ اے۔ اوہنے مینوں دو کنال دا ٹوٹا لے دتا۔ میں اوہ ویکھن گئی تے اوتھے ایہہ بندہ مل گیا ۔ کوئی سرکاری دفتر وغیرہ بنوا رہیا سی ۔ کہن لگا مہینے وچ کوٹھی بنوا دیوے گا۔”
“پر ایتھوں تیک مہربانی لئی کنی کو واری ملیا اے؟”
“دو چار واری گھر آیا اے۔ پرسوں مینوں شیزان وچ دعوت دتی سو ۔ بندہ تے چنگا ای لگدا اے، پر میں کجھ گھبرا رہی آں۔”اوہ لیٹیاں لیٹیاں لتاں ہلاندی بولی۔
“گھبران دی وجہ؟”(جد اوہدے سلیپر سڑکاں دی تھاں موٹر دے پیڈلاں تے دھرے رہندے نیں، میں اپنے دل وچ آکھیا۔)
“اک وار توں ذرا اوہنوں مل کے ویکھ۔”اوہنے جیویں مینوں آڈر جیہا دتا۔ 
“جے میں وی گھبرا گئی تے فیر ؟”میں ہسدیاں پچھیا۔ پر اوہ مینوں دوسرے دن چار پنج وجے آون دی پکّی کر کے تھوڑی دیر مگروں چلی گئی تے میں سوچیں پے گئی۔ 
اقتصادی دوڑ وچ مرد عورت دی برابری کوئی نویں گل نہیں ۔ اج توں سٹھ ورہے پہلاں جے عورت نوں نوکری دا کوئی خواب خیال نہیں سی، پر چھ چھ میل دا پینڈا کر کے اوہ مردا نوں روٹی پچاون دے نال نال واہی بیجی وی کر دی سی۔ کنکاں چھٹ کے گھر بھر دی سی تے مرد دی کمائی وچ اوہدی محنت دی سانجھی ہندی سی۔ پر اج جے مرد ہل واہن دی تھاں سو روپے دی کلرکی دی مشین تے جا بیٹھا اے تے کنک دا کوٹھا خالی اے ، تاں زنانی نے وی آپنی سانجھ دا راہ نوکری وچوں ای لبھ لیا اے۔ پر ایہدے نال اوہدے وچار کیوں بدل گئے نیں ؟ اوہنوں مسئلے کیوں در پیش نیں ؟ اوہ گھبرا کیوں گئی اے………؟”میں ایہناں چکراں وچ ساں جے نجّو آ گئی ۔
“آپاں جی”
“کیہ گل اے سرکار؟”میں تے نجّو دے اندر پیدا ہون والیاں تبدیلیاں اُتے حیران ساں۔ 
اوہ شرمندی جیہی ہو گئی تے کہن لگی:
“ددھ والا باہر کھلوتا اے، پر میں ددھ کنج لین جاواں ؟ 
“کیوں ؟ ۔ روز جیویں لین جانی ایں۔”
“باہر اوہ وی کھلوتا اے۔”
“اوہ وی کھلوتا اے۔”
“اوہ وی کون ؟”
ــ”میرا مسیر۔”اوہ ناخن ٹکن لگ پئی۔
“تے فیر کیہ ہویا ؟ جا دُدھ وی لے لے تے اوہدے نال وی گل بات کر لئیں ۔ تینوں ای ملن آیا ہووے گا۔”
“ہائے ربّا۔ میں کیویں گل کراں گی ؟ میرا تے ہن پردہ ہو گیا اے ۔ میں ہن اوہدے ساہمنے نہیں ہو سکدی۔ اوہنے ہو گیا اے۔ میں ہن اوہدے ساہمنے نہیں ہو سکدی ۔ اوہنے سمجھیا جے مینوں ایس گل دا پتا نہیں۔”
لگنا اے، جا کے مل لے “میں اوہنوں شہہ دتی۔
“نہیں آپاں جی ، مینوں سنگ آؤندی اے ، میں نہیں جا سکدی۔”اوہ زمین تے بہہ کے شرماون لگ پئی۔
باہر دُدھ والا بھن رہیا سی ۔ میں آپوں ای دُدھ لین دروازے تے چلی گئی۔
لٹّھے دی سلوار تے کریلین دا زہر مہرے رنگ دا کُرتا پا کے اک اٹھاراں ویہاں ورہیاں دا منڈا ہتھ و رومال پھڑ کے برآمدے توں ذرا پرانہہ سڑک تے کھلوتا سی، جے اوہ نجّو دا منگ نہ ہندا تے فیر شاید میں اوہنوں تکیوں بغیر ای اندر آ جاندی ، پر ہن میں کھلو گئی تے دُدھ والے نوں آکھ کے اوہنوں کول بلایا۔
“سلام آکھناں آپاں جی۔”
ــ”وعلیکم سلام ، کیہ حال اے تیرا؟”
“رب دا فضل اے۔”
ـ”کیویں آیا سیں؟”
اوہ شرما گیا تے نظراں نیویاں پا لئیاں ۔ 
“نجّو نے پردہ کر لیا اے۔”میں ہس پئی۔
اوہدا مونہہ لال ہو گیا تے فیر نظر نیویں کر کے بولیا۔ 
“اوہدی ماسی نے اوہدی جتی دا ناپ منگیا سی۔”
“پر اوہ تے آوندی نہیں۔”میں آکھیا۔ 
“چلو رہن دیو۔ میں جاناں ، آپوں بے بے آن کے لے جاوے گی۔”اوہ جان لگا تے فیر قمیض دے کھیسے وچ ہتھ پاوندا رہ گیا۔ 
“کجھ دینا ای ؟”میں آکھیا۔ 
اوہنے چھیتی نال اک لفافہ میرے ہتھ پھڑایا تے واپس مڑ کے سڑ کے پے گیا۔ اچن نجّو وی کھی کھی دی آواز آئی ۔ اوہ بھت پچھے سَبھ کجھُ سُن رہی سی۔ 
“بڑی کوئی وی ایں۔ لے پھڑ اپنا لفافہ ۔”میںاوہنوں لفافہ دتا۔ اوہنے کھولیا تے اک بڑا سوہنا جیہا نگاں جڑیا والاں دا کلپ سی۔ دوجے دن آپنی سہیلی دی کوٹھی تے اپڑ کے اک دی تھاں دو کاراں ویکھیاں تے میں سمجھ گئی جے کنٹریکٹر صاحب موجود نیں۔ میں کلّی ای گئی ساں پر ہن مینوں ڈر جیہالگ رہیا سی ۔ پتا نہیں کیوں ؟
تے ڈراینگ روم وچ اوس ویلے صرف کنٹریکٹرصاحب نوں ویکھ کے تے میں اُکّا ای ڈر گئی۔
“آؤ۔ آؤ ۔ تہاڈا ای انتظار ہو رہیا سی۔”اوہنے اگے ودھ کے میر ے نال ہتھ ملانا چاہیا۔ پرمیں پچھانہہ ای رہ گئی تے فیر اندر دوڑ گئی۔ 
میری سہیلی اندر خانسامے نال کھج رہی سی کے بخت نے مرغا وی ڈالڈے وچ فرائی کر چھڈیا سی۔ تے اوہنوں غصّہ آ رہیا سی۔ 
“چل کیہ ہویا۔ اج کل مجھ دا گھیو دل لئی نقصان دہ ہندا اے ۔ ” اوہدے نال مذاق کرنا چاہیا ، پر ادس ویلے اوہ افسری مُوڈ وی سی تے کہن لگی:
“ایہہ لوک جان کے توہین کراوندے نیں میں ایہدی ایس مہینے دی تنخواہ کٹاں گی۔”
تے اوہ زری دے باڈر والی ساڈھی دا پُلو اُچا کر دی کردی میرے نال ڈراینگ روم آ گئی۔ اوتھے کنٹریکڑ صاحب جمائیاں لے رہے سن۔ میں ہن ذرا جم کے ویکھیا۔ سر تے ٹاویں ٹاویں وال سن۔ اکھیّاں تکّن دا سوال ای پیدانہیں سی۔ ہُندا، اُپر موٹے شیشے دی کالی دُھپ والی عینک سی ۔ بُل موٹے تے کالے جا منوواں وانگ دسدے سن ۔گردن گینڈے وانگ آکٹری دسدی سی ۔ پر سُوٹ بڑا ودھیا لگدا سی۔ پتا نہیں ولائتی سی یاں دیسی ؟ پر ہے برا ودھیا سی، اتے اوہدے نال واقعی شخصیّت بنی ہوئی سی ۔ کنٹریکڑ صاحب گھڑی گھڑی آپنی گھڑی ویکھ رہے سن۔ جے میری سہیلی بولی :
” بٹ صاحب ! تہاڈے والدین کتھے ہندے نیں ؟ 
“جی میرے والد اج کل کراچی نیں۔ باقی دو بھیناں تے دو بھائی آپنے آپنے گھراں وچ نیں۔ میں ای سبھ توں چھوٹا واں۔”میں ایس سبھ توں چھوٹے دے منطق نوں نہ سمجھدیاں ہویاں رب جانے ایہہ سوال کیوں چا کیتا۔ 
“تساں اجے تیک ویاہ کیوں نہیں کیتا؟”
اوہ بڑی ہمدردی تے افسوس نال میرے ول ویکھن لگ پیا۔ “بس کوئی ضرورت محسوس نہیں ہوئی ۔”اوہنے بڑا پوز بنا کے آکھیا۔ 
تے محمد مسکین نوں اٹھاراں ورہیاں وچ ای ضرورت محسوس ہو پئی ؟ پتا نہیں مینوں اوہدا خیال کیوں آ گیا۔ 
اوہدے بعد اوہناں دی گفتگو دا رُخ تعمیرات ول ہو گیا ۔ مغل ، انگریز تے امریکن ڈیزائیناں توںمگروں پاکستانی انجئینراں تے تبصرہ ہون لگ پیا۔ میری سہیلی دی کوٹھی وی مرغے دی ٹنگ چباندیاں خیال ای خیال وچ تیار ہو گئی ۔ بلکہ سنگل تے ڈبل کمریاں اُتے اک دو تھاں اختلاف رائے وی ہو گیا۔ کنڑیکڑ صاحب نوں باتھ روم دی ضرورت ہرکمرے نال محسوس ہندی سی تے میری سہیلی وچاری ایس گلوں کھج پیندی سی۔ آخیر ایہہ مسئلہ وی حل ہویا دوواں نے ہنی مون ہوٹل ویکھن دا پروگرام بنایا تے مینوں وی دعوت دتی ۔ میں اگے ای رجی پجُی ساں۔ انکار کر کے گھر چلی گئی۔ 
عید آ رہی سی۔ نجّو دے سوہریاں نجّو لئی گلشن نائیلون دی آسمانی رنگ دی قمیض تے اسمانی رنگ دی ساٹن دی سلوار تے بانکڑی والی ٹشو دی اسمانی چُنی وچ گوٹے دے تارے سجائے سن۔ دو پراتاں وچ لڈو تے پھل بھیجے سن۔ تے اَجے وی منڈے دا دل کردا سی جے کجھ ہور وی توفیق ہووے تے بھیج دیوے ، تے نجو منڈے دے ایس چاء اُتے ای پھلی پھر دی سی۔ فجو دیاں گوریاں گلّھاں تے جیہڑی لالی دہکہدی سی بوٹے ورگے قد وچ جیہڑی مستی سی، اوہدی خبر اوہدے منگیتر نوں پہنچ چکی سی۔ اوہسو سو بہانے پا کے آ کنڈا اکھڑ کاوندا سی، پرسنگ دا پردہ اوہ دوویں نہیں سن ہٹا سکدے ۔ نجّو دا جوڑا تے باقی چیزاں نجّوں دی سس تے ماں مینوں وکھا کے واپس لے گئیاں پر میہنڈی تے گُت نال لان والی گلٹ دی جھانجر جیہی اوتھے ای رکھ گئیاں ۔ ایہہ تحفہ خورے اوتھے ای چھڈ آؤن لئی آیا سی۔ 
تے نجّو دی شان و شوکت وچ مینوں وی خیال آیا جے بچیاں لئی کوئی تحفہ ای لے آواں ۔ عید کر کے بازار وچ بڑا رش سی میں اک دکان وچ کجھ لین دے خیال نال اندر گئی ۔ کاونٹر دے کول دو بچیاں آپنے بل دے رہیاں سن۔ دوویں بھیناں لگدیاں سن تے وڈی بچّی دی شکل ویکھ کے میں حیران رہ گئی جے اوہ ہوبہو اوس کنٹریکٹر صاحب نال ملدی سی، بلکہ گل کرن دا انداز وی اوہو سی۔ میں بُت بن کے اوہدے ول ویکھن لگ پئی۔ 
“تہاڈے ابّا جی کیہ کر دے نیں ؟”میں بے اختیار جیہے ہو کے پچھیا۔ “گورنمنٹ کنٹریکٹر”اوسے بچّی نے جواب دتا۔ 
“کیہ ناں اے اوہنان دا ؟ ـ”میرا ول دھک دھک کر رہیا سی۔ 
“بی اے بٹ۔”اوہنے جواب دتا۔ تے اوہ حیران جیہیاں میرے کولوں لنگھ کے باہر نکل گئیاں۔ مینوں ساری خرید بھل گئی۔ ٹیکسی لے کے نسدی آپنی سہیلی دے گھر پُجی ، اوہ ستی پئی سی۔ اوہنوں جگایا ۔ پرگل کرن دی ہمّت نہ ہوئی ۔ کیوں جے اوہدے بیڈنال ای چھوٹی میز اُتے ٹیبل لیمپ دے تھلّے بٹ صاحب دی فوٹو میرا مونہہ چڑا رہی سی۔ 
“کیہ گل اے ؟”اوہنے میری حالت نوں محسوس کر کے آکھیا۔ “ایہہ تصویر باہر نالی وچ سُٹ پا۔ بھیڑا دھوکے باز۔ چنگا بھلا بال بچّے دار ہو کے دھوکھا دین لگا سی۔”
میں جیویں بہت وڈی دریافت کرلئی سی تے میرایقین سی جے میری سہیلی میری گل سندیاں ای تصویر باریوں باہر سٹ دیوے گی۔ پر اوہ ہس پئی تے بڑے ٹھنڈے سبھاء نال کہن لگی۔ 
” مینوں پتا اے اوہ ویاہیا ہویا اے ۔ تن بچّے سُو۔پر بیوی نُوں ٹی۔ بی ، اے تے اوہ ساملی سینی ٹوریم وچ داخل اے ۔ ایس لئی شادی کرنا اوہدے لئی ضروری اے۔”
میں بَکی بَکی ہو کے اوہدے مونہہ ول ویکھن لگ پئی۔ اوہ کہہ رہی سی :
“تیرے کولوں ایہہ گل میں جان کے چھپائی سی جے تُوں میری سطح تے نہیں سوچ سکدی۔ وڈیاں لوکاں وچ رہ کے انسان نوں صرف آپنے STATUSدا خیال رکھنا پیندا اے۔ تے ایہہ بڑی وڈی چیز اے۔ 
میں اوہدے ول آخری وار تکیا ۔ مینوں چیڑھ دے جنگلاں وچ لہو تھُکدی آپنی شبیہہ نظر آئی جیہدے پچھّے STATUSدے خونی پنجے ساہمنے کڈھ کے بگے وال کھلار دی ہوئی اوہ چڑیل نظر آئی۔ جیہڑی ماضی دی ہر روایت دا کالجا چب کے وحشیانہ قہقہے لا رہی سی ۔ میں ڈر کے اوہدے کمرے توں باہر نکل آئی تے دوڑ کے دوروں آوندی بس نوں ہتھ دے اشارے نال رُکوا کے گھر ول ٹر پئی۔”چل کیہڑا کسے نوں پتا