امر جلیل … پکھی

Qazi Abdul Jaleel (born 1936 in Rohri), popularly known as Amar Jaleel, is a Sindhi fiction writer and a columnist whose columns appear in various Sindhi, Urdu and English-language dailies of Pakistan. He has authored 20 books, and received awards including Pride of Performance (Pakistan), and Akhal Bharat Sindhi Sahat Sabha National Award (India).

پکھی

امر جلیل

اماں نے مینوں ادھی راتیں نیندر توں جگایا۔ اوہ ڈری ہوئی سی۔ ہولی جیہی آکھن لگی، ”باہر ویہڑے وچ نِم دے رُکھ تے بڑا ڈراؤنا پکھی بیٹھا ہویا اے۔”
میں وکھی پرنے ہوندیاں آکھیا، ” اُلّو، ہونا ایں، توں چپ کرکے سوں جا۔”
اماں نے آکھیا، ”اُلّو نہیں ایں۔”
”اُلّو نہیں، تاں پھیر اُلّو دا کوئی ساک ہونا ایں۔ ” اماں نے مینوں گوڑھی نیندر توں جگایا سی۔ میری اکھ نہیں پئی کھلدی سی۔ میں کہیا، ”مینوں سوون دے اماں۔”
کیویں سوون دیواں! اماں نے مینوں پھیر اُٹھایا، ” باہر نِم دے رُکھ تے اک ڈراؤنا پکھی بیٹھا ہویا اے۔”
اوہناں دیہاڑیاں وچ مینوں بڑیاں سفارشاں مگروں حیاتی وچ پہلی واری نوکری لبھی سی، اتے اوہ وی پاپولیشن پلاننگ دے محکمے وچ جیہدا اصلی ناں فیملی پلاننگ ہے۔
میں پہلی واری افسر لگا سی ایس لئی میں ”رومیو جولیئٹ” پاؤڈر دا وڈا ڈبا مُل لیاندا سی۔ راتیں پہلاں پنڈے تے پاؤڈر لاؤندا سی، پھیر کسے سوہنی من موہنی لیڈی ہیلتھ ورکر دے بارے سوچدیاں ہی سوں جاندا سی۔
جیس رات ساڈے ویہڑے وچ نِم دے رُکھ تے اک ڈراؤناں پکھی بیٹھا سی، تے جیس ویلے اماں نے مینوں نیندر توں جگایا سی، اوسے ویلے میں غزالی ناں دی اک لیڈی ہیلتھ ورکر دا سفنا ویکھدا پیا سی۔ سفنے وچ اوہ ایگزیکٹیو افسر دے نال سیر سپاٹے کردی پئی سی، اتے میں الغوزے تے لوک دھن وجا رہیا سی۔
اماں نے مینوں نیندر توں جگایا۔ سفنا ٹٹ گیا۔ اماں دا ایہہ کارا مینوں بڑا بھیڑا لگیا۔ دل کیہندا سی کہ اماں نوں سمجھا دیاں، کہ سندھی افسر دی نیندر خراب نہیں کرنی چاہیدی۔ میں تیرا پتر ہوون دے نال نال وڈیاں سفارشاں مگروں افسر وی ہویا واں۔ پر میں اپنے دل دی گل بلھاں تے نہیں لیاندی۔ اتے پاسہ وٹ کے سوون لگا۔
اماں نے میری بانہہ پھڑ کے آکھیا، ” توںعجیب بندہ ایں، باہر رُکھ تے اک ڈراؤناں پکھی بیٹھا اے اتے تینوں سوون دی پئی ہوئی اے !”
” آئے ہائے!۔ اماں توں تاں مینوں انجے ہی پریشان پئی کرنی اےں!” میں اوکھا ہوکے آکھیا، ” اوہ پکھی الّو ہووے گا، یاں اوہدا نیڑے تریڑے دا ساک ہووے گا۔ یاں پھیر خلیفہ ہارون رشید دی روح ہووے گی۔”
” نہیں ، نہیں، ” اماں نے پھیر کہیا، ” نہ ہی الّو اے، اتے نہ ہی کوئی ہور شے۔ کوئی بڑی ای ڈراؤنی شے اے۔”
” اک لت تے کھلوتا ہویا اے ؟”
”نہیں”
”تقریر کردا پیا اے؟”
”نہیں”
” تاں پھیر میری گل من، رُکھ تے بیٹھا ہویا پکھی کسے وی حال وچ ڈراؤناں نہیں۔” میں اماں نوں سمجھایا تے آکھیا، ” توں چپ کرکے سوں جا۔”
اماں دی نیندر اُڈ گئی سی۔ اوہ کمرے دے بوہے توں باہر ویہڑے وچ لگے ہوئے نِم دے رُکھ نوں تکی جاندی سی، جیہدی ٹاہنی تے اک ڈراؤناں پکھی بیٹھا ہویا سی۔
میں اماں نوں آکھیا، ”توں ویہڑے دی بتی بند کردے۔ ہنیرے وچ نہ تینوں رُکھ نظر آوے گا اتے نہ ہی اوہ ڈراؤناں پکھی”۔
”میں ڈراؤناں پکھی ویکھیا اے۔” اماں نے بوہے توں مُڑدیاں ہوئیاں کہیا، ” ہنیرا کرن مگروں وی مینوں اوس ڈراؤنے پکھی دا چیتا آؤندا رہوے گا۔”
” تینوں جاپدا اے کہ اوتھے کجھ بیٹھا اے؟، اماں اوتھے کجھ وی نہیں ایہہ تیرا وہم اے” میں اُٹھ کے بہہ گیا، اتے اماں نوں پچھیا، ”ڈراؤنے پکھی دا کیہ کراں؟”
اماں میرے ساہمنے آکھلوتی۔ اوہ مینوں گوہ نال ویکھدی پئی سی۔ کجھ چر اوہ کجھ وی نہ بولی بس چپ کر کے مینوں ویکھدی رہی۔ اماں نوں چُپ ویکھ کے مینوں چنتا ہون لگ پئی سی۔ مینوں کجھ ہوندا پیا سی۔
میں اپنی اُچوائی نوں لُکاون لئی اماں نوں پچھیا، ” دس ، میں ڈراؤنے پکھی دا کیہ کراں؟”
اماں نے جواب نہیں دتا۔
اچراں نوں اوہ مینوں اوپری زنانی جاپی، باہر ہنیرا، اتے رات دی خموشی وچ اوہ پراسرار روح وانگوں جاپدی سی۔ میں ڈردا پیا سی۔ اچن چیتی میں اماں دی آواز سُنی۔
اماں نے آکھیا” پکھی نوں مار دے۔”
” پکھی نوں مار دیواں!” میں ڈر گیا۔ میں اُٹھ کھلوتا اتے حیرانی نال اماں نوں ویکھن لگ پیا۔
” اوس پکھی نے تاریخ دے ہر دور وچ تینوں دھوکہ دتا اے۔” اماں نے آکھیا ” ایہہ اخیری موقع ہے، رُکھ تے بیٹھے ہوئے پکھی نوں مار دے۔”
” اماں میری گل سن” میں اماں نوں سمجھایا اتے گل نوں بدل دیاں ہوئیاں آکھیا ،اماں میری گل سن، میں منوں گھڑیاں قصیاں اتے بھوت پریت نوں نہیں من دا۔”
اماں رُس گئی۔ اتے بڑی کاوڑ نال مینوں ویکھن لگی۔
پھیر اماں نے آکھیا، ” تاریخ کوئی من گھڑت کہانی نہیں اے میرے مورکھ پُترا۔ تاریخ پچھوکڑ دا عبرتناک، اتے آون والیاں شیواںدی نشانی ہے۔”
” اوس پکھی دا تاریخ نال کیہ سانگا اے؟”
اماں نے آکھیا ” جیہڑا تیرا اتے میرا اے”
”مینوں تیری کسے وی گل دی سمجھ نہیں لگدی۔ میں سوون لگاں۔”
” جدوں وی ایہہ پکھی دسدا اے، اودوں توں سُتا رہنا ایں۔” اماں نے آکھیا، ” ایہہ فیصلہ کرن دا اخیری ویلا اے، تینوں پکھی نوں مارنا پوے گا، یاں پکھی تینوں مار چھڈے گا۔”
اماں دی گل سنن مگروں میں بڑا حیران ہویا۔ میری اماں 80 ورہیاں دی سی۔ میں سُنیا سی کہ ”اسی مت کھسی” مطلب 80 ورہیاں دی حیاتی وچ بندیاں دی سُرت جواب دے جاندی اے، خورے اماں شدائی ہوگئی اے، ایس لئی ایہو جہیاں گلاں پئی کردی اے۔
” تینوں اوس پکھی نوں مارنا پوے گا۔” اماں الماری وچوں بندوق کڈھ لیائی اوہنے بندوق وچ دو کارتوس پائے اتے بندوق میرے ہتھاں وچ پھڑاکے آکھیا، ”جاکے پکھی نوں گولی مار دے۔”
میں بندوق پھڑ کے اماں نوں ویکھیا تے پچھیا، ” پکھی نوں مارن نال میری نوکری تاں خطرے وچ نہیں پوے گی؟ بڑے ترلیاں اتے سفارشاں مگروں تاں نوکری لبھی اے!”
اماںڈر گئی اوہنے میتھوں بندوق کھوہ لئی۔ اماں نے کجھ کاوڑ کھاندیاں اتے توئے پھٹے کر دیاں آکھیا،”تاریخ دے کسے وی دور وچ توں اینا ڈرپوک، اتے مورکھ نہیں سی جنا ایس دور وچ ایں۔ توں پتر تاں میرا ایں پر مینوں تیری غیرت تے شک اے۔”
میری نیندر اُڈ گئی، میں کاوڑ نال اماں نوں ویکھدا رہیا۔
اماں نے ویہڑے ول جاندیاں ہوئیاں آکھیا، ”اوس ڈراؤنے پکھی نوں میں ماراں گی۔ اتے توں اج توں مگروں ونگاں پا لویں۔”
ایہہ آکھن مگروں اماں کمرے توں باہر ٹر گئی، اتے جاکے ویہڑے وچ کھلو گئی۔
میں نسداہویا اوہدے مگر جاکھلوتا۔ اماں ویہڑے دے وچکار کھلوتی ہوئی سی۔ اماں بندوق نال رُکھ تے بیٹھے ہوئے پکھی نوں گولی مارن لگی سی۔
میں پکھی نوں غور نال ویکھیا۔ میں بڑا حیران ہویا۔ اماں جیہڑے پکھی نوں ڈراؤناں آکھدی سی پئی اوہ پکھی تے گھگھی سی۔
میں اماں نوں ہٹکیا، ”رُکھ تے بیٹھا ہویا پکھی ڈراؤناں نہیں اے اوہ تاں گھگھی اے۔ گھگھی امن دا پکھی ہے اتے امن دا نشان اے۔
اماں نے آکھیا، ”ایہہ پکھی ساڈے لئی سبھ توں ودھ ڈراؤناں پکھی ہوندا اے، ایہہ پکھی ساڈا ویری اے۔ میں ایہنوں مار دیواں گی۔”
ایس توں پہلاں کہ اماں اوس پکھی نوں گولی ماردی میں نس کے ویہڑے دی بتی بند کردتی۔ اچن چیتی، ہر پاسے ہنیرا ہی ہنیرا ہوگیا۔
”ایہہ کیہ کیتا ای، مورکھ!” اماں نے ہاک ماری۔
ہنیرے اتے خموشی وچ مینوں پکھی دے اُڈن دی آواز آئی، پکھی اُڈ گیا۔
میں بتی بالی۔ اماں ہرکھ اتے کاوڑ نال بولی، ” ایہہ کیہ کیتا ای، ایہہ کیہ کیتا ای؟ ”
میں اماں نوں سمجھایا، ” ایہہ بڑا حساس علاقہ اے، بندوق دی آواز سن کے سارے علاقے دی نیندر ٹٹ جاندی اتے اوہ لوکی اُٹھ جاندے، پھیر میری نوکری خطرے وچ پے جاندی۔ بڑیاں سفارشاں مگروں تاں افسر لگا واں۔”
اماں نے بندوق وچوں کارتوس کڈھ کے سُٹ دتے۔ اوہنے ویہلی بندوق مینوں دیندیاں آکھیا ، ”میں تینوں ہور کجھ وی نہیں آکھاں گی پُتر، پر میری اک گل چیتے رکھیں کہ کجھ چر مگروں توں مفلوج ہوجاویں گا، اودوں ایس بندوق دا ورتارا لٹھ دے تھاں کریں۔”
میں رُکھ ول ویکھیا، اتے مینوں ایہہ ویکھ کے خوشی ہوئی کہ پکھی نوں بر نوں اُڈ گیا سی۔