کنفیوشس ۔۔۔ پرکھ پڑچول ۔۔ ثمین بلوچ
بُدھی وان بیٹھک ( سلسلہ وار)
1۔ کنفیوشس
پرکھ پڑچول ۔۔۔ ثمین بلوچ
۔چین دے اک وڈے مذہب کنفیوشس ازم دے بانی کنفیوشس دا جنم 551 قبل مسیح وچ ہویا۔ اوہ اک فلسفی تے عالم سی۔ کنفیوشس بچپن توں ای مالی تے نفسیاتی پریشانیاں دا شکار رہیا۔ کنفیوشس دے شاگرد اوہنوں کنگ فوزے یعنی استاد کنگ آکھدے سن۔ پندراں سال دی عمر وچ اوہنوں سچ تے حق دی تلاش دی لگن لگی تے اوہ اپنا سارا وقت علم حاصل کرن وچ صرف کرن لگا۔ بعد وچ اوہ چین دی اک مشہور یونیورسٹی نال جڑ گیا۔ کنفیوشس نے 21 سال دی عمر وچ اوہناں نوجواناں لئی اک درسگاہ کھولی جو اچھی حکمرانی تے اچھے کردار بارے کجھ سکھنا چاہندے سن، اوہ اس درسگاہ کھولن لئی شہنشاہ دے راج محل پہنچیا تے اوتھے تاؤ مذہب دے بانی لاؤزے نال ملاقات ہوئی۔
زیادہ لوکاں نوں اپنا شاگرد بنایا۔ اِنہاں وچوں 70 توں زیادہ طالب علماں نے دانشور دے طور تے شہرت پائی۔ اس وڈے مفکر نے اخلاقیات تے تعلیم تے زور دتا۔ اُس نے کئی کتاباں لکھیاں جنہاں وچوں سب توں مشہور “گلدستہ تحریر” اے۔ کنفیوشس دے اخلاقی خیالات دے پیروکار دنیا دے مختلف ملکاں وچ موجود نیں جنہاں وچ چین، تائیوان، ہانگ کانگ، مکاؤ، کوریا، جاپان، سنگاپور تے ویتنام شامل نیں۔
کنفیوشس دا نظریہ تعلیم
کنفیوشس دا فلسفہ تعلیم 6 ہنراں تے مشتمل اے: تیر اندازی، خوش نویسی، موسیقی، رسوم، حساب داری تے رتھ چلانا۔ جدوں کہ تعلیم یافتہ انسان توں کنفیوشس دی مراد اک ایسے انسان دی اے جو دوسریاں نوں عزت تے وقار نال جین دی تعلیم دے سکے۔ اِس نال جڑیا اُس دا سیاسی فلسفہ اے، جو احساس ذمہ داری تے بنیا ہویا اے۔ ہر فرد نوں اپنی ذمہ داری پوری کرنی چاہیدی اے، جو کردار دی اصلاح دے بغیر ممکن نئیں، جدوں کہ کردار روایات وچ موجود اقدار دی پیروی نال مضبوط بنایا جا سکدا اے۔ اچھی حکومت بارے اوہ کہندا اے:
“اچھی حکومت اس گل تے بنیادی اے کہ حکمران اک حکمران دے طور تے کم کرے، وزیر وزیر دے طور تے، باپ باپ دے طور تے تے بیٹا بیٹے دے طور تے۔”
کنفیوشس دے اکھان
– جیہڑا شخص محنت تے عمل وچ کوتاہی کردا اے، پچھے رہنا اُس دا مقدر اے۔
– مصیبت وچ حوصلہ نہیں ہارنا چاہیدا۔ ہمت نال اِس دا مقابلہ کرنا چاہیدا۔ ہمت طاقت توں وی زیادہ کم کردی اے۔
– احساس کیہ اے؟ دوسریاں دی تکلیف نوں اپنی تکلیف سمجھنا۔
– منصف تے عادل نوں اللہ اپنے عرش دے تھلے سایہ دے گا۔
– انسان اوہ اے جیہدی ذات توں دوسریاں نوں فائدہ پہنچے، ورنہ پتھر اے۔
کنفیوشس دی سوچ
– جے تساں اپنا سفر نئیں روکدے، تاں ایس توں کوئی فرق نئیں پڑدا کہ تساں کِنے آہستہ چلدے او۔
– اُس شخص نال کدے دوستی نہ کرو جو تہاڈے توں بہتر نہ ہووے۔
– جدوں غصہ آوے، تاں اِس دے نتیجے بارے سوچو۔
– جے تساں جان گئے ہو کہ تساں اپنا مقصد حاصل نئیں کر سکدے، تاں وی اپنا مقصد نہ بدلو، اپنے اعمال بدلو۔
– جے تساں نے نفرت کیتی، تاں تساں ہار گئے۔
– زندگی وچ جو وی کرو، اِسنوں پورے دل تے چاہت نال کرو۔
– صرف اُنہاں لوکاں دی رہنمائی کرو جو اپنی کم علمی بارے جانن تے اِس توں نکلنا چاہندے ہون۔
– چھوٹیاں چیزاں تے فضول خرچی وڈے نقصان دا سبب بن سکدی اے۔
– جے لوک تہاڈے پِچھے گلاں کردے نیں، تاں اِس دا مطلب اے کہ تساں اگے ودھ رہے او۔
– چیزاں دا خاموشی نال مشاہدہ تے مطالعہ کرو۔ چاہے جِنّی وی تعلیم حاصل کر لو، لگن تے شوق نوں برقرار رکھو۔
– ہر چیز وچ اک خوبصورتی ہوندی اے، پر اِسنوں ہر کوئی نئیں ویکھ سکدا۔
– وڈیائی ایہہ نہیں کہ کوئی کدی نہ ڈگے، بلکہ ڈگ کے فیر اٹھنا وڈیائی اے۔
جے اساں انساناں بارے پوری طرح نئیں جان سکدے، تاں روحاں بارے کیویں جان سکدے آں؟
جے اساں زندہ لوکاں بارے پوری طرح نئیں جان سکدے، تاں مردےآں بارے کیویں جان سکدے آں؟
جدوں انسان نواں علم سکھدا اے تے اوس تے عمل کردا اے، تاں اونہوں خوشی نصیب ہندی اے۔
. میں ہر شام اپنے آپ نوں پچھدا آں، جو صلاحَ میں دوجےآں نوں دیندا آں، کی میں آپ وی اوس تے عمل کریندا آں؟
. جدوں کوئی انسان پرانے علم تے نویں سائنس نوں سمجھ لیوے، تاں اوہ استاد بن سکدا اے۔
. اک عقلمند انسان دی نشانی ایہہ اے کہ جدوں اوہ کجھ جاندا اے، تاں کہندا اے “میں جاندا آں”، تے جدوں نئیں جاندا، تاں کہندا اے “میں نئیں جاندا”۔
جو لوک سنبھل کے جیوندے نیں، اوہ گھٹ پچھتاندے نیں۔
. اک چنگا انسان غریباں دی مدد کردا اے، امیراں نوں تے امیر بنان وچ نہیں لگا رہندا۔ . اک اچھا لیڈر مضبوط تے صبر والا ہونا چاہیدا اے، کیونکہ اہندے موڈھیاں تے ذمہ داریاں دا بوجھ ہُندا اے تے اونوں دور تک جانا ہُندا اے۔