بدلہ ۔۔۔ ڈاکٹر صغریٰ صدف

بدلہ

ڈاکٹر صغریٰ صدف

ویڑھے بیٹھی ہر اکھ خورے کیوں دکھ درد تے حیرت وچ ڈبی ہوئی سی۔سب رون پٹن لگے سن۔ میرے بھین بھرا، دھی تے دوجے ساک ڈھایئں ڈھایئں روندے سب لوکی میرے ول ویکھ رہے سن۔ نہیں اوتھے سارے لوکی میرے ول ویکھ رہے سن۔ خورے میں مر گئی ساں۔ میں اپنے ول ویکھیا تے نیڑے کھلوتی کڑی نوں واج ماری۔ اوہنے فٹ ” جی چاچی” آکھیا تے مینوں پک ہو گیا کہ میں جیوت ہاں۔ پر کون مر گیا اے۔ لوک کیوں روندے پئے نیں۔

میرے سجے پاسے پیڑی تے بیٹھی میری سس جیہڑی پورے پنڈ دی مائی خیراں اے اج اوہدی اپنی خیر گواچی لگدی سی۔ اپنے پوچھن توں پون صدی دیاں رمزاں کھول کھول دہایئاں کیوں پئی دیندی اے۔ایہہ تے کدے نہیں سی روئی۔ بڑا دور سی ایہدا۔ کسے نوں کھنگن نہیں سی دیندی۔ جوانی وچ رنڈی ہو گئی تے فیر مرداں وانگ پگ بنھ کے میدان وچ آ گئی۔ بڑے لوکاں آکھیا دوجا ویاہ کر لے پر اوہ نہ منی۔ کلے پتر نوں پالن لئی زمینداری وی کیتی۔ گھر وی سمبھالیا پر ہر ویلے انگلی لا کے رکھن والے منڈے نوں بندے دا پتر نہ بنا سکی۔ حالاں اوس جماعتاں بہت پڑھیاں پر اندروں ڈنگر دا ڈنگر ای رہیا۔ دفع کرو مینوں اوہدے نال کیہہ۔ پر مائی خیراں کیوں ہتھ ملدی   تےپھوکاں پئی ماردی اے۔ ولا پھوکاں مارن نال گرمی گھٹ جانی اے۔ فیر اچن چیت اوس میرے ول ویکھیا۔ خورے میری چپ اوس نوں ڈاہڈی چبھی۔اوہدی شکل ویکھ کے لگدا سی اٹھ کے مینوں کٹن لگ پوے گی۔ میرے ول کھا جان والیاں نظراں نال تک کے پٹ سیاپا کردیاں آکھن لگی ،

 ” لوکو ایہ ڈین میرے پتر نوں کھا گئی اے۔ ویکھو ایہدی اکھ چ اک اتھرو وی نہیں۔ ‘

میں فیر بلیکھے پے گئی۔ جے میں ڈین ہاں تے ڈیناں کدوں روندیاں نیں۔ ایہ مینوں ڈین وی سمجھدی اے تے رون نوں وی آکھدی اے۔ ایہہ کیہہ گل ہوئی۔ سنیا اے ڈیناں تے لوکاں دے گھر اجاڑ دیندیاں نیں۔ میں کیہہ کیتا اے۔ میں کیوں روواں ؟ میں کیدھا گھر اجاڑیا اے۔ میں کیہنوں برباد کیتا اے۔ میں ورانڈے دے تھم نال ٹیک لا کے اکھاں بند کیتیاں ای سن کہ اچن چیت بوہا کھل گیا۔ رسوئی وچوں اک اٹھاراں ورھیاں دی سوہنی کڑی نکلی۔ کوئلیاں دی اگ نال اوہدا چٹا ددھ رنگ گلاب وانگوں کھڑدا جاپ رہیا سی۔ عمر توں ودھ سگھڑ تے سیانی۔ جدوں اپنے ساہمنے بیٹھے ستائی اٹھائی ورھیاں دے منگیتر نوں ویکھ کے شرمائی تے اوہنوں ہر پاسے خوشیاں جھومر پاندیاں دسن لگ پیاں۔ جیون نے بنیرے توں رنگاں بھری پرات اوہدے ویہڑے کھلاری  تے شگن شروع ہو گئے ۔ اگلے ای ہفتے تے دوہاں داا ویاہ سی۔ ویاہ ہو گیا تے اوہدے پیر زمین نال گل کرنا بھل گئے۔ ہر ویلے خوشی نال اڈدی پھردی۔ رب نے پہلا پتر دتا تے ساری برادری ٹوکرے مٹھایئاں دے لے کے آئی۔اوہدی سس پوترے دے صدقے دیندی ہی نہیں تھکدی سی۔ رشید، اوہدا گھر والا، پتر ہون مگروں ہور آکڑ کے ٹرن لگ پیا۔ باقی وڈھے بھرانواں دے گھر دھیاں دی لمی لین جو سی۔ پورے خاندان وچ پہلا پتر جمیا سی، نسل نوں اگے ٹورن والا۔ باق نونہاں بیٹھیاں بیٹھیاں نہش لگن لگ پیاں۔ کرماں والی پیر دھریا تے رب میری جھولی خیر پائی۔ سس جھولی چک کے دعاواں کردی تے رب دا شکر مناندی۔

چھلے چوں نکلی تے فیر رب دا کرم ہوگیا۔ اک سال مگروں فیر اک نویں روح دی چیک پشلی کوٹھڑی چوں نکلی پر ایس واری رب دی رحمت آئی سی۔ تے رب دی رحمت نوں جی آیاں نوں آکھنا اوس ٹبر وچ اکا رواج نہیں سی۔ ایس لئی سب دا منہ بن گیا۔ اوس دن دی اوہ ایسے طرحاں کلم کلی تے وکھری سوچدی رہ گئی۔ ولا دھیاں پتراں وچ کیہہ فرق ہندا اے۔ اوہنوں دھی تے پتر نالوں وی بوہتی سوہنی تے پیاری لگدی سی۔ فیر ویلا چھال مار کے دھپے آن کھلوتا کیوں جے چھاں والے بوٹے نوں اوہ ویہڑا مندا لگن لگ پیا سی۔ اچن چیت رشید دی بوہتی پڑھائی دونہاں وچ کندھ بن کے کھلو گئی۔ پہلاں وی اوہ بوہتا شہر ای رہندا سی پر ہن تے نویں بہانے دس کے اون وچ لمے ناغے کرن لگ پیا۔

آخر اک دیہاڑے اوہ آیا تے اوہدے نال اک واہ واہ چلاک زنانی ساڈے گھر آئی۔ اوہنے وی رشید وانگوں وکیلاں والی کالے کپڑے پائے سن تے گلاں وی تکبر بھریاں کردی سی۔ خورے دونواں دے دل وی کالا ہووے۔ اوہ حالے ایہہ سوچ ای رہی سی کہ رشید نے بمب سٹیا۔ کسے جھاکے بنا آکڑ کے آکھن لگا،

” ایہہ کوثر اے جیہڑی میرے نال وکالت کردی اے۔ کجھ مہینے پہلاں اسیں ویاہ کر چکے ہاں تے کٹھے رہنے ہاں”

مائی خیراں ، کلے پتر دی ماں ہون کارن تے کجھ اوہدے غصے توں ڈرن کارن چپ کھلوتی رہی پر اوہ حیران ضرور سی۔ خورے اوس وکیلڑی دے رکھے وہار ویکھ کے اوکھی ہوئی ہووے۔ رشید نے ماں نوں خوش کرن لئی اک ہور اعلان کیتا،

” ہن ایہہ وی میرے بچے دی ماں بنن آلی اے۔ بے بے توں اک واری فیر دادی بنن دی تیاری کر لے۔ “

مائی خیراں ہسن لگ پئی۔ اوہنوں تے یاد وی نہ رہیا کہ اوتھے ہور وی کوئی کھلوتا اے۔

” ست بسم اللہ۔ ست بسم اللہ۔ ۔ جی آیاں نوں۔ میرا پتر تے نونہہ پہلی وار آئے نیں۔ چلو اندر چل کے بیٹھنے آں۔ ”  اوہ جھٹ پہلاں والی پریشانی بھل گئی۔  رشید اک وار فیر بولیا،

” تینوں پتہ اے اسیں بڑے رجھے رہنے آں۔ پر تیرے نال ایہنوں ملوانا ضروری سی۔ فیر تیریاں دعاواں وی لے آواں۔ “

مائی چنگی ہندی تے آکھدی، میرے نال ملاناں ای ضرور نہیں سی ویاہ توں پہلاں مینوں دسنا تے اپنی پہلی ووہٹی کولوں پچھنا وی ضروری سی۔ پر اوہ کجھ نہ بولی تے نکرے لگی پہلی ووہٹی وی چپ کھلوتی رہی۔ ہاں چیتے آیا ایسے طرحاں تھم نال ٹوہ لا کے کھلوتی اوہ زنانی میں ای تے ساں۔تے میرے لئی سب کجھ بدل گیا سی۔ اچن چیت برانڈے دی چھت میرے تے ڈگ پئی۔ میرا انگ انگ زخمی ہو گیا۔ میں مرن آلی ہو گئی۔ فیر ویہڑھے کھیڈدے میرے بچیاں دے رون دی آواز آئی ، میں اکھاں کھولیاں۔ملبہ پشاں کیتا۔ اپنے آپ نوں جوڑیا تے اٹھ کھلوتی۔ میرے گلابی کپڑے دکھاں دی دھوڑ نال اٹے گئے۔ اوہناں دونواں دے کالے کپڑے میرا نصیب بن گئے۔ میرے کولوں تے شکوہ وی کر نہ ہویا۔ بٹ بٹ اوس گھر دیاں بے فیض کندھاں تکدی رہندی۔ میرا سنیہاپا تے سگھڑاپا ڈگری تھلے آ کے مدھولیا گیا۔فیر میں اوسے ویلے آپ اوہدا ساہ گھٹ کے ہتھیں اوسے ویلے دفنا وی دتا۔ بھیڑا جیہا چولا پا لیا تے سفنیاں نوں انگیٹھی وچ سٹ دتا۔ اینے چرچ چ اوہ کلموہی تے رشید کھا پی کے باہر نکل گئے سن۔ تنوں ہس رہے سن۔ کسے نے میرے یا میرے بچیاں ول نہ تکیا۔ سوچنا تے دور دی گل اے اوس دن رشید نے نعمان نوں کچھڑ چک کے پیار وی نہ کیتا۔خورے نویں ووٹی گتوں ڈردا سی۔ یا خیال وچوں وی نکل گیا۔ بےبے نیں چھج دعاواں نال پتر تے نویں نونہہ نوں ودیا کیتا تے میں اپنے پتر نوں انگلی لا کے تے دھی نوں کچھڑ چک کے پیکے جا اپڑی۔ جتھے پورے گھر دے کم مینوں اڈیکدے پئے سن۔ فیر ویلے نے اک جیوندی جاگدی زنانی نوں مشین بنا دتا۔ ہالے میری عمر بائی ورھے سی جدوں مینوں جوگ دتا گیا۔

بھرانواں نے دوجے ویاہ تے طلاق دی گل نوں کھل کے نوی حیاتی کرن دا آکھیا۔۔۔۔ ہا ہا ۔۔۔ میری نویں حیاتی ۔۔۔ میں سوچیا پرانی دے زخم بھر جان تے بڑی گل اے۔ دیہاڑی دار مزدوراں وانگ دن رات اک کردی، بچے سنبھالدی ، اپنی تقدیر تے رشید دی بے وفائی تے روندی رہندی۔

کئی سال لنگھ گئے۔ بے بے دیاں دعاواں تے منتاں مراداں کجھ نہ کیتا۔ رب تے اپر تھلے رشید نوں چار دھیاں دتیاں تے ہر دھی دے جمن تے اوہ اندروں نیواں  ہندا گیا۔ رب بھلا کرے میرے جیٹھ دا جس میرے بالاں دی پڑھائی دا ذمہ چکیا۔ فیر اک دن میرا نعمان ڈاکٹر بن گیا۔ ویلے نے میرے اندروں ساری ہمدردی، پیار، تے شفقت نچوڑ لئی سی۔ میرے کول وی اپنے بالاں نال لاڈ کرن دا ویلا ای نیں سی۔ تے کسے ہور وی اوہناں دے چا نہ پورے کیتے۔ وڈھے ہو کے اوہ وی وچارے میری مرضی تے ٹرن لگ پئے۔ گلہ کردے نہ فرمیش۔ خورے مائی خیراں وی رشید دی پالنا کردی مشین بن گئی ہووے۔ اوہنوں وڈھا کردی رہئی پر لاڈ کرنا بھل گئی ۔ تاں ای اوہ ایناں رکھا تے پٹھا اے۔

جدوں نعمان ڈاکٹر بنیا تے میں ضد وچ آ کے اپنی اٹھ پڑھی پتریہھ دے ویاہ دی گل شروع کیتی۔ اوس چپ کر کے من لئی۔ ویاہ کیہہ ہونا سی سادگی نال نکاح کیتا تے اوہنوں لے کے گھر آگئی۔ نعمان دی دادی نے سنیا تے جتیاں گھسیٹدی آ گئی۔ آکھن لگی ، توں کڈی بے شرم زنانی ایں ۔ میں کنیاں منتاں تے دعاواں نال نعمان نوں ڈاکٹر بنایا تے توں چوری چوری اوہدی کڑمائی تے ویاہ وی کر دتا۔ مینوں پچھنا تے دور دسنا وی ضروری نہیں سمجھیا۔ کیہہ میں اوہدی کجھ نہیں لگدی ساں۔؟ میں آکھیا ، توں رشید دی اماں ایں تے اوہدی دوجی ووہٹی دی سس۔ ساڈی کجھ نہیں لگدی توں۔ اوہ خفگی نال بولی، میرا کلا پوترا ہووے تے بغیر شگناں توں ویاہ ہو جاوے ، ایس توں وڈا دکھ ہور کیہہ ہونا اے میرے لئی۔ میرے لئی دکھ تے سکھ اک ای شئے بن گئے نیں۔ میں میں تے ذمہ واری نبھائی اے چا ، شا نہیں کیتے ۔ میں جواب دتا۔ میری سس مائی خیراں انج تے ساڈے گھر آندی رہندی سی ۔ پوترے دا بڑا خیال سی اوہنوں۔ تے ایسے لئی اوہنے اپنے وڈھے پتر نوں آکھ کے نعمان نوں ڈاکٹری دی پڑھائی کرائی تاں جے اوہناں دی نسل وی اگانہہ ودھے تے شریکاں وچ ناں وی اچا رہووے۔ ہن وی اوہنے ویاہ تے شغل میلہ لا کے ناں ای اچا کرنا سی جیدھا اوہنوں موقعہ نان دے کے چنگا ای کیتا،

میری اک مسیر کینیڈا وچ رہندی سی۔ عیداں شبراتاں تے میرے بچیاں نوں کپڑے جتیاں کھڈونے تے پیسے بھیجدی رہندی سی۔ دل دی وی بہت چنگی سی۔ اوہ پاکستان آئی تے میری آمنہ  ویکھ کے حیران ای ہو گئی۔ ایڈی سوہنی نکلی اے نی تیری دھی۔ ما شا اللہ۔ اوہدے منڈے نیں میری شکل دی سوہنی تے عقل والی دھی نوں پسند کر لیا تے رشتہ طے ہو گیا۔ دو ہفتیاں مگروں ویاہ متھیا گیا ۔ رشید نوں وی سنیہا گھلیا پر اوہ نہ آیا۔ دھیاں تے انج وی پیو نال بڑی چاہ رکھدیاں نیں۔ میری دھی وی رخصتی ویلے تیکر پیو دا راہ تکدی رہ گئی ۔ اتوں سب برادری والیاں رشید دے ناں اون پاروں اوہ رولا پایا کہ ہمدردی ظاہر کردیاں اوہنوں دکھی کر دتا کہ ویاہ والا گھر میت والا ویہڑا لگن لگ پیا۔ بابل سر تے ہتھ رکھ کے ودیا کردا تے کیڈا چنگا ہندا۔ آخر ایڈی کیہہ گل ہو گئی کہ رشید دھی نوں ڈولی پان وی نہ آیا۔ اللہ نے اوہنوں بڑا کجھ دتا ہویا اے پر اوہناں دھیاں لئی ۔ ایس دھی لئی اوہنوں کجھ نہ سریا۔ سکیاں تے شریکاں دے ایہہ سوال تے گلاں اوہنوں کھا گیئاں۔ ووہٹی بن کے رجھدی رہی۔ کھل کے نہ روئی۔ دل وچ بجھی گنڈھ بھجی رہ گئی۔ جاندیاں ای اوہنوں برین ہیمرج ہو گیا تے اوہ مر گئی۔ دھی وچ میری جان سی۔ میں ایناں روئی تے اوناں چر روئی جد تک میرے اتھر نہ سکے۔ فیر میں چپ ہو گئی۔ بولنا چھڈ دتا۔

نعمان دے بالپن وچ رشید نال کدی کدی کسے برادری دے ویاہ شادی یا مرن تے آمنا سامنا ہندا تے میں نعمان نوں کچھ کے نیڑے کر لیندی تے انج ول کے بیٹھ جاندی کہ پیو اوہدے تیکر نہ اپڑے۔ اوہ زہریلا جیہا ہاسا ، ہس کے آکھدا، جنا مرضی آ ڈک لے نسل تے میری ای ہے۔ ناں تے میرا ای بولے گا۔ہے تے میری ہی اولاد۔ نعمان دے ویاہ مگروں وی اوہنے گھر آ کے چنگا رولا پایا تے مچھاں تے ہتھ پھیردا للکاردا ٹر گیا۔ کہ ویاہ تے نہیں بلایا تاں کیہہ ہویا پتر تاں اوسے دا رہووے گا۔ ولدیت دے خانے چوں نام تے نہیں کڈھا سکدی۔ ناں آن آلی نسل دا سمبندھ وڈھ سکدی ایں۔ میں چپ رہی۔ اوہدے زہر بھرے تیراں دا میرے کول کوئی جواب جو نہیں سی۔

جدوں ڈیڑھ سال بعد میرے گھر پوتری جمی تے مینوں لگا، میری آمنہ فیر میرے ویہڑے آ گئی اے۔ میں پورے ویہڑے وچ لڈو ونڈے۔ تے ٹوکرا بھر کے رشید نوں وی گھلیا۔ لاگی نے دسیا کہ اوس کوئی نیگ دین دی تھاں مینوں چنگیاں گاہلاں کڈھیاں۔ اوس دیہاڑے پہلی واری میری سس     مینوں شدین سدن لگ پئی۔ جیہڑی پوتری دے جمن تے مٹھیائیاں پئی ونڈ دی سی۔ خورے میں سوں گئی ساں ۔ اچ چیت کسے میرا مونڈھا ہلایا۔ اٹھ۔ بے نصیبے، جان آلے دا منہ تے تک لے۔ نہیں میں نہیں تکنا۔ میں بڑا تکیا اے۔ میں نہیں تکنا۔ ” توں مر گئی ایں کہ پاگل ہو گئی ایں۔ ؟ ” کسے نے مینوں مکے مارے۔ میں کیہہ آکھیا اے، میں کیہہ کیتا اے۔ توں روندی کیوں نہیں؟ میں کیوں روواں َ توں لٹی گی ایں۔ تیرا ککھ نہیں رہیا۔ میں آکھن والی دے منہ تے رکھ کے چپیڑ ماری۔ مینوں بد دعاواں کیوں دینی ایں۔ میں تیرا کیہہ وگاڑیا اے۔ اوس روندیاں مینوں گلے لا لیا۔ میں اوہنوں پشاں کیتا تے آکھیا، ” میں جیوت آن۔ میں جیوت آں۔ “اوہ ساہمنے بیٹھا بندہ مر گیا اے۔ ٹٹ بھج گیا اے۔ پھیتا پھیتا ہو گیا اے۔ مائی خیراں مر گئی اے۔ پورا ٹبر مر گیا اے۔ ایہناں دا شملہ ڈگ پیا اے۔ ایہناں دا مان گواچ گیا اے۔ ایہناں دی آکڑ ٹٹ گئی اے۔ ایہناں دی نسل مک گئی اے۔ میں اپنی پوتری نوں چک کے ٹر پئی۔ لوک رشید نوں سہارا دے کے اوہدے پتر دے جنازے ول لے کے جا رہے سن ۔ میں کیوں روواں ؟ میں کینسر دی مریض آن۔ چھ  مہینے ہور جی لواں گی۔ فیر اپنے پتر کول ٹر جاواں گی ہمیش لئی۔ پر اوہنوں جس بی تے ماں سی اوہدی ویل تے کھلن توں پہلاں ای سک گئی۔ رشید تے ایس عمرے تیجا ویاہ وی نہیں کر سکدا۔

( ماخذ؛ یو ٹیوب )