سوال دا جواب

(جمیل احمد پال )

مینوں بالکل سمجھ نہیں آوندی کہ منگے لوکاں نُوں ہر ویلے بھیڑا آکھن آلے بھائی جان اوس ویلے اینے رحمدل کیوں ہو گئے سن۔ گل تے اج توں صرف دو مہینے پہلاں دی اے، جدوں سانوں سکولاں توں سردیاں دیاں چھٹیاں سن ۔ سارے گھر والے اوس دن ماموں جمشید دے ویاہ تے گئے ہوئے سن۔ ماموں جمشید بڑے چنگے نیں، سارے بچیاں نُوں بڑا پیار کر دے نیں مینوں تے سبھ نالوں زیادہ۔ میرا بڑا دل کردا سی کہ اوہناں دے ویاہ تے جاواں ……..پر ہویا ایہہ کہ اودھر اوہناں دے ویاہ دے دن متھے گئے ایدھر میں بیمار ہو گیا ۔ ڈاکٹر آکھدے سن کہ ٹائی فائیڈ اے۔ مینوں کنّے ای دن بسترے اُتے لیٹے رہنا پیا تے لمیاں لمیاں سوئیاں والے ٹیکے لوانے پئے ۔ بسترے وچ لیٹ لیٹ کے لک، کنڈ تے دھون ، نالے ٹیکے لوا لوا کے میرے چوکلے دُکھن لگ پئے۔ 
انجکشن لوان نال درد تے بڑا ہوندا سی۔ پر اوہناں میری بیماری دُور کر دتی ۔ میں چنگا بھلا ول ہوگیا ساں، صرف کھلون نال سر چکراندا سی………پر مینوں ویاہ تے کسے وی نہ کھڑیا۔ امّی کہندے سن۔ کہ حالے تُوں کمزور ایں، گھر ای رہو ۔ اسیں تیری ویکھ بھال واسطے خالد نُوں وی چھڈ چلے آں۔ مینوں افسوس ہویا سی کہ میری وجہ نال بھائی جان خالد نُوں وی گھر رہنا پوے گا تے اوہ ویاہ وچ نہیں جا سکن گے۔ 
میں کمرے وچ لیٹ گیا ۔بھائی جان نے میرے اُتے رضائی دے دتّی تے آپ کمرے توں ۔ باہر چلے گئے ۔ مینوں پتا سی پئی ہن اوہ نال دے کمرے وچوں کُرسی لین گے تے فیر اوہنوں برانڈے وچ ڈاہ کے ، بہہ کے کوئی کتاب پڑھن گے۔اوہ کتاباں بڑیاں پڑھدے نیں۔ 
بھائی جان دے دو تن ای شوق نیں، سویرے کالج جانا تے اوتھوں آ کے کتاباں پڑھنا ۔ اجکل سردیاں دیاں چھٹیاں سن ۔ ایس لئی سویرے اوہ بازار جا کے چاڑھن پکان لئی سبزی وغیرہ لیاندے سن تے باقی دن پڑھدے ۔ اج امی گھر نہیں سن تے بھائی جان نوں کہہ گئے سن کہ اوہ بازار توں لیا کے روٹی کھال لین تے دوپہر ویلے مینوں دُدّھ نال ڈبل روٹی دے دین ، ایس لئی اج تے سارا دن بھائی جان نوں بندیاں نال بڑا ویر اے ۔ اک تے جما دارنی جیہڑی ساڈے گھر صفائی کرن آوندی اے ، اوہ تے مینوں وی چنگی نہیں لگدی………کمینی جیہی ، اینی گندی رہندی اے ناں! بھائی جان نُوں فقیرنیاں نال وی بڑا ویر اے ، حالانکہ مینوں اوہناں نال ہمدردی اے ۔ ساڈی مس وی کہندے نہیں کہ سانوں غیربیاں دی مدد کرنی چاہیدی اے ……پر بھائی جان اوہناں نوں چنگا نہیں سمجھدے ۔ اوہناں امّی نوں وی کہیا ہویا اے کہ اوہ فقیرنیاں نُوں گھر دے بوُوہے توں اندر نہ وڑن دین ۔ جو کجھ وی دینا ہووے ، باہر کھلوا کے دیا کرن ……..اوہ کہندے نیں فقیرنیاں چور ہوندیاں نیں، گھر وڑ کے چیزاں چُک کھڑ دیاں نیں ………جے کلّی زنانی ہووے تاں لُٹ لیندیاں نیں۔ میں وی سوچناں ! جے ایہہ گل اے ، فیر تے واقعی اوہ بڑیاں بھیڑیاں نیں پر ساڈی مس فیر کیوں کہندے نیں کہ سانوں اوہناں دی مدد کرنی چاہیدی اے۔ 
میں آپ بوہت گھٹ فقیراں دے نیڑے جاناں ۔ کدے گھر ہوواں ، کوئی فقیرنی آ جاندی اے تے امّی کہندے نیں۔ 
“جا مُنّو ! ایہہ وڈا آنہ (دیاں آٹا ) دئیں سُو ۔ “
تے میں ڈر دا ڈردا جا کے پھڑا آوناں …….اوہ بچّے وی تے چُک لیندیاں نیں۔ بھائی جان ای کہندے نیں………ایسے لئی جے اوہناں کوئی بچہ چکیا ہووے تاں میں بچّے نوں غور نال ویکھناں……کدھرے اوہناں بچّہ ساڈے محلیّوں نہ چُکیا ہووے۔ 
پر اوس دن مینوں بڑی حیرانی ہوئی ۔ میں کمرے وچ لیٹیا ہویا ساں میرے سر اُتے رضائی سی ، جیہدے وچوں میں کدے کدے سر باہر کڈھ لیندا ساں مینوں تھوڑا تھوڑا ڈر وی لگ رہیا سی ۔ کیوں جے کمرے دا بُوہا بند سی ۔ 
” جے ایس ویلے کوئی پری آ جائے تے فیر….؟ خیر اے بھائی جان برانڈے وچ ای نیں………اوہناں نوں آواز مار سکناں ؛؛ میں اپنے دل نوں تسلّی دتی۔ 
میں رضائی وچوں سر باہر کڈھ کے ویکھیا کہ کوئی پری تے کمرے وچ نہیں ………؟……….تے میرے کناں وچ آواز آئی:
“بابو جی ! اللہ دے ناں دا سوال اے ……..ـ”
“کمبخت فقیرنی ! بچے چُکن آلی………چور……..ایہہ اوہو فقیرنی اے، جیہڑی روز آوندی اے ……ذلیل …….باجی دی ہم عمر اے ، پر کم نہیں کر دی……باجی تے گھر دا سارا کم کر دے نیں …….ایہہ صرف منگدی اے۔ ایسے لئی بھائی جان ایہنوں حرام خور کہندے نیں۔ مزا آوے گا، جدوں ہُنے بھائی جان ایہنوں ڈانٹ کے نسا دین گے …..ـ”پر میں حیران ہو گیا، بھائی جان نے اوہنوں آکھیا سی :
“اُرانہہ آ……. “
میں سوچیا ، بھائی جان اپنے بوجھے وچوں وڈاآنہ کڈھ کے ایہنوں دین لگے نیں ۔ ایس لئی کول بال رہے نیں۔ تھوڑی دیر بعد مینوں باہرلے بوہے دی کنڈی لگن دی آواز آئی……مینوں سکون ہو گیا کہ فقیرنی ٹر گئی اے تے بھائی جان نے باہرلے بُوہے دی کُنڈی لادتی اے تاں جے کوئی ہور فقیر آ کے تنگ نہ کرے…..پرمینوں برانڈے وچوں فقیرنی دی آواز آئی:
ـ”ہائے ، نہیں بابو جی! ـ”
تے بھائی جان نے آکھیا:
“آہستہ بول ……کوئی گل نہیں ……. “
میں سوچیا شاید بھائی جان زیادہ پیسے دے رہے نیں تے فقیرنی نہیں لے رہی۔ پر لیندی کیوں نہیں ، سارا دن تے منگدی اے، پر کوئی پیسے ودھ دیوے تے لیندی ای نہیں ……..میں تے بھائی جان پیسے دیہن تے نہ نہیں کردا۔ 
اچانک بھائی جان کمرے وچ آ گئے تے اوہناں پُچھیا:
” منّو ! سوں گیا ایں ……..؟ “
“نہیں بھائی جان!……….فقیرنی چلی گئی اے…..؟”میں پُچھیا “آہو ! چلی گئی اے……….توں پانی تے نہیں پینا…….؟”میں کہیا :”نہیں…….!”
“اچھا ! چُپ کر کے سوں جا ……..باہرنہ نکلیں ……باہر بڑی ٹھنڈ اے ۔”ایہہ کہہ کے اوہناں میرے سر مُونہہ تے رضائی دے دتی تے باہر نکل گئے ۔ بھائی جان دے چلے جان مگروں میںسر نُوں فیر رضائی وچوں باہر کڈھ لیا ………مینوں برانڈے وچوںّ ہولی ہولی گلّاں کرن دی آواز آرہی سی۔کوئی گشگشیاں کررہیا سی…….فقیرنی جا چُکی سی، شاید بھائی جان اپنے آپ نال گلّاں کر رہے ہون ……فیر اوہ آواز آنی وی بند ہو گئی ۔
” کدھرے پریاں نہ ہوں ….. “
میں ڈر نال مونہہ رضائی وچ کر لیا۔ 
“مینوں ہن سوں جانا چاہیدا اے…..تاں جے چھیتی چھیتی ٹھیک ہوجاواں ،ساریاں چھُٹیاں لنگھ چلّیاں نیں……..زُلفی ، شیرو تے جھاجو کھیڈ رہے ہون گے تے میںبیمار ہو کے بسترے وچ آں ……..ـ”
میں پاسا پرت لیا پرنیندر نہ آئی…….انجے پاسے ای پرتدا رہیا ۔ رضائی اندر گرمی لگی تے میں لتّاں تے مونہہ رضائی وچوں باہر کڈھ لئے ۔
“بابو جو ! میں نہیں دو روپے لینے ………پنج روپے دیہو۔”
ـ” ……….ہیں ……..؟ ایہہ فقیرنی فیر آ گئی اے ……….؟اوس ویلے بھائی جان نے دو روپے دتے ہون گے تے کہندی سی :
“ہائے ! نہیں بابو جی …….. “تے ہن دو روپے واپس کر کے پنج روپے منگدی اے۔”
بھائی جان نے پتا نہیں کیہ کہیا سی ، مینوں سمجھ نہ آئی……….اوہ بڑی آہستہ بولے سن……….فیر باہر دی کنڈی کھُلن دی واج آئی۔ اوس توں بعد بالکل ای چُپ چان ہوگئی ………تے مینوں وی آہستہ آہستہ نیندر آ گئی ۔ 
ساڈی سکول لگ گئے نیں۔ اسیں روز سکول جانے آں ……فقیرنی شاید ہُن وی روز آوندی ہووے ۔چھٹی والے دن تے جدوں اسیں گھرہونے آں، اوہ ضرور آونی اے ……..پرہن بھائی جان نے اوہنوں کدے نہیں اندر وڑن دتا ………باہرای کھلوا کے خیرات دواندے نیں ………تے میں سوچناں ، آخر بھائی جان اوس دن اینے رحمدل کیوں ہو گئے سن………..میں ایس گل تے بڑا سوچیا اے ……پر مینوں اپنے سوال دا جواب نہیں لبھا تے ہن مجبوراً ایہدا جواب پُچھن لئی مینوں امّی کول جانا پوے گا۔