جھنگ دی ملکانی ۔۔۔۔ عارفہ شہزاد
جھنگ دی ملکانی ۔۔۔۔۔۔ عارفہ شہزاد
آکھیا نہیں سی ( نظم پراگہ)
بات وچار ۔۔۔ راشد جاوید احمد
ڈاکٹر عارفہ شہزاد ہوراں دی پنجابی شاعری دی کتاب ” آکھیا نہیں سی ” پڑھ ہٹیاں۔ عام طور تے شاعر لوک اپنی کتاب دا آغاز رب دے ناں توں ای کردے نیں تے شکر ادا کردے نیں پئی رب اوہناں نوں لکھن دی توفیق دتی تے کتاب چھپ گئی وغیرہ وغیرہ پر ایتھے گل کجھ ہور ہو گئی اے۔ عارفہ شہزاد نے وی نظماں دا آغاز” میریا ربا ” دے سرنانوے ہیٹھ دس گیاراں سطراں الیک کے کیتا اے ۔ ایہناں سطراں اچ اک وکھری ہی کہانی نظر اوندی اے۔ رب نوں بینتی کیتی جا رہی اے
” میں اوہدے نال عشقا لایا
توں وی اوہدا بن ۔۔۔”
ہے ناں اچرج گل۔ پر ایس توں چوکھی اچرج گل ایہہ وے کہ ایم فل اردو تے ڈاکٹریٹ ان اردو توں بعد عارفہ شہزاد ہوراں نیں اپنی گل لوکائی تک اپڑان لئی پنجابی شاعری نوں ذریعہ بنایا اے۔ اج دا زمانہ جس اچ بولے ہوئے جاں لکھے ہوئے لفظ دی عزت بہت گھٹ رہ گئی اے، جتھے ادب تخلیق کرنا وقت گزاری سمجھیا جاندا اے، اوتھے پنجابی اچ لکھنا تے فیر شعر لکھنا، بغیر کسے کومٹمنٹ دے نہیں ہو سکدا۔ عارفہ شہزاد ہوراں دا ایہہ کم رج کے صلاحن جوگ اے۔
ایس پراگے اچ نظماں، غزلاں، دو بیتیاں، دکھڑے تے ماہیے وی نیں۔ نظماں والا حصہ بہت اعلی اے تے ایہناں اچ شاعرہ دی سوچ بڑی پکی تے پیڈی اے۔ ایس سوچ دے رنگ بہت سارے دوجے پنجابی شاعراں وانگ کچے تے کھلرے ہوئے نہیں۔ ایہناں نظمیاں اچ کدھرے نویں شگوفے پنگردے نظر اوندے نیں تے کدھرے نویاں کلیاں پنجابی شاعری دے ایس باغ دا پنگار شنگار دیاں نیں۔ تقریبا ہر پنجابی شاعر نے باراں ماہ بارے ضرور لکھیا اے۔ بکرمی کیلنڈر دے ایہناں باراں مہینیاں دا ذکر عارفہ شہزاد نے وی کیتا اے پر اک بہت ہی نویکلے چج نال، میرا اشارہ اوہناں دی نظم ” ہاڑ دی جھو ” ول اے۔
بھادوں، اسوں، کتیں، مگھر !
سن لے توں وی پوہ
ماگھ ! اوہ پھاگن !
چیت ! وساکھ وے !
کے لیندے اوہ ٹوہ
شاید ای کوئی زنانی ہووے جس دے کول مختلف رنگاں تے مختلف شیڈاں والیاں لپ سٹکاں نہ ہون، یقیننا عارفہ کول وی ہون گیاں تے اوہناں دیاں نظماں وی ون سونے شیڈاں نال بھریاں ہویئاں نیں۔ کدھرے رومان نظر اوندا اے تے کدھرے سماج اچ لگیاں کئی قسم دیاں جنگاں تے لڑایئاں۔عورت ذات دی ایس سماج اچ جو حالت اے اوس دا ذکر وی ملدا اے۔ نظم ویکھو
رنڈیاں رناں
اوہو پنڈا
پنڈے دیاں تراٹاں اوہو
اوہو سینہ
سینے دی گل باتاں اوہو
بانہواں دا ایہ گھیرا اوہو
کجھ تیرا کجھ میرا اوہو
اوہو دیہوں تے اوہو راتاں
رنڈ بندیاں تے
پیسے بھردے بھردے رناں
جد رنڈیاں ہو جاندیاں نیں تے
فیر پیسے نہیں بھرنے پیندے
عارفہ دے قلم نے اوہناں دے آل دوالے دیاں بڑیاں سادہ تے بناوٹ توں پاک تصویراں الیکیاں نیں۔ نظماں پڑھدیاں سانہوں کوئی چونکا دین والیاں ترکیباں ، علامتاں ، تشبیہاں یاں استعارے نہیں ملدے پر سادہ اسلوب اچ حیاتی دیاں تصویراں ضرور ملدیاں نیں۔ سلیس تے سادہ پنجابی زبان اچ لکھے گئے شعر پڑھ کے دماغ تازگی محسوس کردا اے۔ اوہ نظم جس دے عنوان ہیٹھ ایس کتاب دا ناں رکھیا گیا اے، اوس دا اک بند ویکھو
آکھیا نیئں سی
چھج چھٹ دیندا ککھ تے روڑے
چھٹن آلے کالے کوڑھے
دھپ نیئں مکدی کم نیئں مکدا
ہتھاں تے بن جاون پھوڑے
آکھیا نیئں سی
کتاب اچ اک بڑی نویکلی جئی نظم اے ” ککاہ” نظم پڑھن لگو تے لگدا اے کہ پنجاب دیاں کڑیاں دے لوک کھیڈاں دا ذکر ہون لگا اے پر نظم اخیر ہندیاں ہندیاں جدوں پڑھن والا
” کیوں پلٹی ہائی میری کایا ۔۔۔ شالا لگے میری ککاہ”
تے اپڑدا اے تے نظم دی گہرائی دا پتہ چلدا اے۔
” لیکھ ” ۔ ” فوٹو “۔ ” پھٹکی جوگا ” ۔ ” میں بھل گئی آں ” ۔ ” پوہ تے مگھر فیر آیا اے”
” تتلی ” ۔۔” پوہ تے مگھر فیر آیا اے ” ۔۔۔ ” میں وی آں ذات دی ملکانی “۔۔۔ بڑیاں کمال نظماں نیں۔
پنجابی زبان اچ غزل لکھنا کوئی سوکھا کم نہیں تے ان گنت شاعراں دے مجموعے پھول لوو کوئی کم دی غزل گھٹ ای لبھدی اے۔ شیت پنجابی دا مزاج ای غزل والا نہیں۔
عارفہ ہوراں غزل تے نظم دوہاں اچ کامیابی نال شاعری کیتی اے۔ دوہاں دا اظہار ، فکری تے اسلوبیاتی پدھر تے اک جیسا ہی ہے۔ ایس کتاب اچ شامل غزلاں ردیف، کافیے، شاعرانہ ردھم تے اپنے مضمون دے لحاظ نال ٹھیک نیں پر اوہ چس نہیں ملدی جو کتاب اچ شامل نظماں پڑھ کے اوندی اے۔
کیہڑے پاسے لا دتا ای
عشق سیاپا پا دتا ای
ہن تیکر خوشبو نہیں جاندی
ساہواں نوں مہکا دتا ای
نظماں ، غزلاں توں اڈ عارفہ شہزاد ہوراں جیہڑیاں دو بیتیاں لکھیاں نیں اوہ کمال دا کم اے۔
” حج نمازاں نیتاں روزے رکھاں رب مناواں
اٹھ سویلے تسبیح سو کھڑکاواں دم کرواواں
دل میرا اے کھسماں کھانا ہٹ توں باز نہ آوے
ہک سجن دا کلمہ پڑھدا کلمے لکھ رٹاوے
یا فیر
اولھا کیہڑی گل دا رہندا کیوں ماراں میں کُوڑ
کیوں گلاں تے مٹی پاواں اڈ پیندی اے دھوڑ
سچ آکھاں گی چوک تے بھاویں لوکی رسدے رہن
جے سجن نوں دل دتا تے کیہ کھٹیا میں بُوڑ
دو ماہیے وی ویکھدے چلو
” ساری عمر نبھاویں گا
جیہڑے دن لنگھ گئے نیں
کتھوں لبھ کے لیاویں گا ؟ “
تے
” دو دن نیئں لنگھدے سی
نہ گلاں سچیاں سی
نہ وعدے ڈھنگ دے سی “
تے جدوں عارفہ شہزاد ہوری لکھدے نیں
” ست طواف میں کیتے کعبے، یار نہ مینوں بھلیا
کی کرلاٹ اے دس دے توں ہی، وے باہو، وے بلھیا”
تے پک ہو جاندا اے کہ پنجابی اچ ایہو جئے موتی پرون واسطے اوہناں نوں کسے ایم فل پنجابی یا ڈاکٹریٹ ان پنجابی دی ڈگری دی لوڑ نہیں۔
کتاب دا سرورق سعید ابراہیم ہوراں بنایا اے۔ جیہڑی بی بی تے اوس دا لباس اوہناں الیکیا اے اوہدے وچوں پنجاب تے نظر اوندا اے پر اوس دے ہتھ اچ جیہڑا دیوا پھڑایا نیں اور دیوا نہیں چراغ جاپدا اے تے دھیان عبد الرحمن چغتائی دی مغلیہ مصوری ول جا پیندا اے۔
عارفہ شہزاد جی تسیں بڑی ودھیا پنجابی زبان ورتی اے شاعری اچ، اسان تے بغیر کسے کھیچل دے سمجھ اون والی۔ تہاڈیاں ہور پنجابی لکھتاں دی اڈیک رہے گی۔
” گرجے ، مسجد، تالے مارو، رب نے ہن کیہ کہنا
بندے مارن بندیاں نون تے بندیاں نے ای سہنا “