رجو کجو ۔۔۔ مقصود ثاقب

رجو کجو

( مقصود ثاقب )

1
سوچیا، ‘اج کیہدی کہانی ہووے؟’ ہجاج بن یوسف ساہمنے آ گیا۔ اکھے، “میری”۔ میں کیہا، “بندی تے ہے”۔ بولیا، “بناء پھیر”۔ میں آکھیا، “بناؤنے آں”۔ “ایویں ٹالدا پیا ایں”۔ “نہیں ٹالنا کیوں اے”۔ “اینا چر ٹالی ای رکھیا ای۔ اخیر آپ ای آؤنا پیا اے۔” “ایہہ کہانیکاری دا الوکار اے۔ اسے تہانوں چیتے دیاں بھلیاں وسریاں پرتاں وچوں کڈھ لیاندا اے”۔ اوہ میری گلّ سندا پیا سی تے نالے مینوں گھوری پا کے ویکھدا سی پیا۔ میں ہولی ہولی اپنے آپ نوں ای پیا دسدا ساں- کہانی لکھنا جویں جویں گڑھدا جاندا اے، تاں ویں کنا کجھ انگولیا کہانی بنن لئی ٹریا آؤندا اے۔ ہے نہ اچمبھا گلّ، بندے نے کدیں اپنے چیتے اچیتے دی ہاتھ ای نہیں لئی۔ ایہہ ہاتھ تے میری جاچے اپنی بولی ای دواؤندی اے۔ بولی، کہانی، چیتا کنا اک مک اے….اسے نال ہی تاں ساری اپج ہندی اے۔ جی جیاں نال جڑدے نیں، سانجھا رزق اگدا اے بندا اے تے پھیر سانجھا ای ورتیا جاندا اے۔ پر انتلیاں دوویں گلاں اتّ پرانیاں نے۔ ورتوں وچوں نکل کے اچیت دے پتالاں وچ وچھ گئیاں ہوئیاں۔ اوہ کھروھا ہندا بولیا، “ایہہ کی بڑبڑ لائی ہوئی ؤ! کہانی لکھ میری۔ تینوں آکھیا اے”۔ میں آکھیا، “ہاں جی ضرور”۔ “بیٹھا روھاں اتھے ای؟” “بیٹھو یا نہ بیٹھو۔ تسیں ہن اتھے ای او”۔ “نہ ہندیاں وی اتھے ای؟” “سگوں بہتے اتھے”۔ میں کاغذ سدھے کرن لگّ پیا۔

2
جبار درزی ہندا سی ساڈے محلے دی نکی جہی بازاری وچ۔ پنج چھ دوکاناں سن ورلیاں ورلیاں۔ ڈیڑھ دو پرچون دیاں، اک پان سگٹاں دی، اک کھوکھا دودھ دہیں دا، اک وڈی ساری ڈلّ جہدے وچ کئیں سبزیاں پئیاں ہندیاں سن تے پھیر اک درزی دی دوکان۔ جبار درزی دی۔ تھوڑھا کو ادھ کھڑ ہون دا بھلاوا پاندا، نیجھ کے ویکھیاں۔ قد بہت ای چھوٹا، رنگ گورا پر پلتن چوکھی۔ اتلے دو دند اگانھ نوں ودھے ہوئے۔ ہیٹھلا بلھ اوہناں تھلے ای آیا ہندا۔ کپڑے واہوا سیندا سی یا اتھے اکلا اوہ ای درزی سی ایس لئی، اوہدے کول کم دا گھاٹا نہیں سی ہندا۔ ہر ویلے کم وچ ای لگا رہندا سی۔ سیالاں وچ گرم کم وی مل جاندا ساسو۔ گاؤندا بڑا چنگا سی۔ واج ڈھیر سریلی سی۔ نہ کم توں اکدا سی نہ گانے توں۔ انج ای لگدا سی جویں اوہدا کم اوہدے گانے توں اے تے گانا کم توں اے۔ کم نہ کردا پیا ہندا تے گانا وی چپّ ہندا۔ پر ایہو جہے ویلے گھٹّ ای ہندے۔ میرا اوہدی دوکان تے بہن-کھلون سی۔ پر بہت چوکھا نہیں۔ ہاں اک ویلے کجھ چوکھا ہو چلیا سی، اوہ میرے وڈے بھرا نے ڈکّ دتا۔ اوہنے میری امی نوں کیہا، “ایہہ جبار درزی کول وڑیا رہندا جے، ایہدا کجھ کر لؤ۔ اوہنوں تے ٹی بی اے۔ ہر ویلے کھنگھدا تے کھنگھار تھکدا رہندا اے۔ چھوت دا روگ اے، ایہنوں پرہیز کرنا چاہیدا اے”۔ امی مینوں ٹکاء کے غصے ہوئے، “سودو اوہدیاں تے وکھیاں اندر پے گئیاں ہوئیاں نے کٹیہرا کھان نال۔ توں کی اوتھے لین وڑیا رہنا ایں”۔ گھر وچ اینی کھپّ پئی جو میں جبار کول بہنا اصلوں ای گھٹّ کر دتا۔ پر چھڈیا کوئی نہ۔ چھڈن اوکھا سی۔ اوہنوں کم کردے نوں ویکھنا تے نال اوہدا گانا سننا مینوں دنیا جہان دا سبھ توں سوادی کم لگدا سی…. مینوں ہوش ای نہیں سی رہندا کجھ…. کئیں واریں میرا دل بھر آؤندا سی تے میریاں اکھاں چھلک پیندیاں سن۔ گانا اوہ انج نہیں سی بئی ہن ایہہ پیا گاؤندا اے تے گھڑی نوں کوئی دوجا تے پھیر جھٹّ پا کے کوئی تریجا۔ نہیں، اوہ اکو ای گانا گاؤندا سی جدوں ویکھو جدوں سنو:

تیرے اتھرو ڈکّ کے ویریا وے
اکھیاں وچ رڑکاں کجیاں نیں
ایہہ مٹھیآں سولاں پیار دیاں
میرے لوں لوں دے وچ وجیاں نیں
نہ بے درداں نال گلّ کیتی
نہ ویکھ کے اکھیاں رجیاں نیں
ایہہ مٹھیآں سولاں پیار دیاں

میں کدی نہیں سی پچھیا اوہنوں، ‘جبار ایس اک گانے وچ اجیہی کہڑی شے اے، جہڑی تینوں کوئی ہور گانا نہیں گاون دندی’۔ میں اوہنوں پچھدا کی مینوں صاف لگدا سی کہ میں اوہنوں ایہہ گلّ پچھن جوگا ای نہیں ساں۔

اوہدی دوکان وچ دو الماریاں سن، کندھ نال بنیاں لکڑ دیاں تے دو وڈے-وڈے شو کیس سن بڑے سوہنے، اوہدے کم والے پھٹے دے نال پئے، پر کسے نوں وی کوئی شیشہ نہیں سی۔ شو کیساں وچ منیاری دے سامان دے ڈبے ڈبیاں پئے ہوئے سن۔ اندروں خالی۔ کسے وچ وی کوئی شے نہیں سی۔ مینوں انجھ لگا بئی میرے بیٹھیاں ای اک دن اک بڈھڑی آئی جھرڑیاں نال بھرے چہرے، پوپلے منہ تے چٹے دودھ بھروٹیاں والی، سر تے ٹوپی والا برقع… بسّ اڑایا ای ہویا…جبار اوہنوں لے کے پرچون دی دوکان ولّ گیا۔ تے میں مگروں کوئی دو چار ڈبیاں چکّ کے ویکھیاں، اصلوں ہولیاں پھکّ، کسے وچ وی کجھ نہیں سی… میں جبار دے آ جان دا خیال کر کے چھیتی نال بنچ ‘تے بہہ گیا۔ ایہہ بنچ اوہدے اڈے دے ساہمنی کندھ نال پیا ہندا سی۔ ایہدے پچھے کجھ اچی کر کے اک تصویر لگی ہندی سی- نیڑیوں ویکھو تے موریاں موریاں دور ہو کے ویکھو تاں اک شکل زنانی… ودھیا نین نقشاں والی، وال وی بڑے سوہنے بنے ہوئے…ایہہ کلپنا کارتک سی۔ فلم “ہاؤس نمبر 44” دی ہیروئن… کوئی پچھدا تے اوہ اینا ای آکھ چھڈدا، پر میں اوہنوں کدیں ایس تصویر ولّ ویکھدیاں نہیں سی ڈٹھا…

پر الماریاں تے شو کیساں دے شیشیاں دے نہ ہون والی گلّ مینوں اندر اچوی جہی لا دندی، پتہ نہیں کیوں۔ بسّ میری سوئی اتھے پھس گئی ہوئی سی۔ خبرے کیوں مینوں ایہدی ٹوہ جہی لگّ گئی جانن دی۔ کسے ہور توں وی پچھ سکدا ساں پر نہیں، میں اوہدے توں ای پچھنا چاہندا ساں۔ دسیں پندریں دنیں جدوں وی میں اوہدی دوکان وچ آ کے بہندا، اوہ اپنے کم تے گانے دی لور وچ مگن ہندا:
تیرے راہواں دے وچ رل گئی آں
دل دے کے سبھ کجھ بھلّ گئی آں
مینوں ہوش نہیں میرا ربّ جانے
کہڑے پاسے نیندراں بھجیاں نیں

اک دن میرے بیٹھیاں اوہ کپڑا پیا من دا سی۔ میں اوہنوں پچھ لیا، “جبار صاحب غصے نہ ہویا جے…”
اوہنے چچریاں اکھاں نال مینوں ویکھیا، “کیوں؟” “اک گلّ پچھنی ایں”۔ اوہنے دوویں بھروٹے سنگیڑ لئے۔ “ہاں پچھو”۔
“اناں چیزاں دے شیشے کیوں نہیں؟”
جبار کپڑا اک پاسے کر کے گل وچ انچی ٹیپ لمکائی اپنی تھاں ‘تے بیٹھا میری شکل پڑھن لگّ پیا…پھیر جویں اوہنوں کوئی تسلی جہی ہو گئی،

“ٹٹّ گئے بسّ..” “کیوں؟ اپنے آپ؟” “نہیں، اپنے آپ تے نہیں!” “کسے کولوں ترٹے؟” “ہاں کسے نے تروڑ دتے”۔ “تے مال؟” “لٹیا گیا”۔ اوہ چپّ کر گیا۔ اکھاں اس دیاں جویں کسے ہور ویلے وچ جھاکن لگّ پئیاں، انجے ای پوریاں نہ کھلھدیاں ہوئیاں۔ لگا، دل نوں آکریاں پیا کردا سی۔ پھیر واج سامبھدیاں بولیا، “ہجاج بن یوسف نے”۔ اچمبھے نال میرا منہ اڈیا رہِ گیا۔ “ہاں ہجاج بن یوسف نے۔” “اچھا…” “اس دیاں اکھاں وچ ہر ویلے خون رہندا سی۔ چمڑے دی جیکٹ تے چمڑے دے بوٹ ہندے سن اوہدے۔ منہ اوہدے نوں کوئی بندہ وی ویکھ نہیں سی سکدا۔ ستھن ایڈی وڈی ہندی سی جو میرے جڈے دو تنّ بندے وی لک جان تے کسے نوں نہ لبھن۔ منہ تے داڑھی، سر تے اچا ترلا بناء کے گھٹّ کے بدھا رومال”۔

جبار کسے بچیاں دی کہانی وچ اپڑ گیا سی تے اوتھے اوہنوں بچیاں نوں کھا جان والا جہڑا جنّ پیا وکھالی دندا سی اوہدا حلیہ تے ڈیل-ڈول پیا الیکدا سی۔
“اوہ اگّ دا بھباکا بن کے آیا تے بسّ پھیر اوہنے مینوں تے ساری دوکان نوں مدھّ-مدھول کے رکھ دتا۔ لوکاں نوں کہن لگا لٹ لو جو کجھ ہے وے۔ اوہ تے کسے نے دوروں اوہنوں کڑاکیدار واج وچ کجھ آکھیا تے اوہدا ماڑا جیہا دھیان اودھر ہویا تے میں اوتھوں نسّ سکیا۔ کوئی تھاں نہیں سی میرے لئی۔ میں خونی قبراں وچ جا کے لک گیا”۔
جبار ایس توں اگے کجھ نہیں سی بولنا چاہندا۔ میرے ہوٹھاں نوں وی جندرا وجع گیا۔

3
محلے سارے دیاں کڑیاں نکیاں نکیاں ٹکڑیاں بناء کے جبار دی ہٹی وچ کوئی ہور بندہ نہ ہندا تاں جھرمٹ پائی رکھدیاں۔ گڈیاں دے پٹولے لین لئی۔ جبار اوہناں نوں نہ دندا تے اوہ جبار دے ہتھیں پے جاندیاں تے اوہدے پھٹے تھلیوں آپ کڈھ لیندیاں۔ جبار جھوٹھ-موٹھ دا غصہ بناء کے اوہناں دی جھاڑ جھمب کردا اوہناں نوں نساء دندا تے کوئی ہور ٹکڑی آن لتھدی۔

اک ٹکڑی وچ رضیہ وی آؤندی ہندی سی۔ سبھ توں وڈی- وڈیاں کالیاں شاہ اکھاں، خرمانی ورگا رنگ۔ اوہنے چادر دی بکل ماری ہندی سی۔ پھیر وی اوہدے کجھ سیانی عمر دے ہون دا پتہ لگدا پیا ہندا سی چادر دی کسی بکل وچوں۔
اک دوپیہرے جدوں سورج اپنے سکھر ‘تے سی، ہر پاسے انجھ سی جویں اگّ دے بھامبڑ پئے بلدے سن، بندے تاں کی سڑکاں مکان تے رکھ وی سڑدے پئے جاپدے سن، اوہ اکلی ای آ گئی پٹولے لین۔ جبار دی ہوش ماری گئی اوہنوں ویکھ کے، پھیر وی اوہنے اپنے آپ نوں سمبھالیا تےدوواں ہتھاں نال بکاں بھر-بھر اوہدی چادر وچ پٹولے پان لگّ پیا۔ اک واری تاں اوہدا ہتھ کسے ابھری ہوئی سخت تھاویں وی جا لگا۔ رضیہ تھوڑھی ہور اگے ہو گئی۔ جبار ہتھ پچھے رکھن لگّ پیا۔
“توں پٹولے کھیڈنی ایں؟”
“ہاں، پر چوری۔ اوہ غصے ہندا اے۔” اوہ اکا ای کنسوء کردی بولی۔
“کون؟” “ابا”۔
“کی کہندا اے؟”
“کہندا اے توں وڈی ہو گئی ایں گھر دا کم کار سمبھال ہن”۔ “تے تیری ماں؟” “اوہ مر گئی ہوئی اے”۔ “بھین بھرا؟” “دو بھیناں اک بھرا، میرے ماؤں سکے…” جبار نے بکّ پٹولیاں دی اوہدی چادر وچ الاری….رضیہ دیاں اکھاں اوہنوں ویکھدیاں پئیاں سن ڈونگھی نیجھ نال۔ جبار نوں اپنے پنڈے وچ جھرناٹ جہی چھڑدی جاپی… اوہ اپنی تھاویں ای کھلوتی سی پر اوہدی واج جبار نوں بڑی نیڑیوں سنیجی… “نالے آکھدا اے، مینوں ہن توں ابا نہ آکھیا کر….” ایہہ لفظ جبار نوں باہر ورھدی اگّ توں وی چوکھے تتے لگے۔ اوہنے دوویں ہتھ جھاڑ کے آکھیا، “بسّ”۔ اوہ پچھن لگی، “چلی جاواں؟” “تے ہور کی!”۔ اوہ ٹر گئی۔ تھوڑھی ڈھلّ مگروں جبار نے باہر منہ کڈھ کے جھاتی ماری- اک نکر شرٹ والا بچونگڑا رضیہ نال لڑدا پیا سی۔

“توں پٹولے لین آئی ہوئی سیں نہ۔ مینوں لے کے نہیں آئی، آ لوے ابا میں اوہنوں دسانگا! رجو کجو!” رضیہ نے پٹولے ہکّ نال لاندیاں دوجی بانہہ دے کلاوے نال اوہنوں ڈھاکے چکّ لیا….
ڈیڈھ دو گھنٹیاں مگروں ای جبار تے اوہدی دوکان اتے ہجاج بن یوسف دا دھاوا ہو گیا۔

(ہجاج بن یوسف اموی راج ویلے بصرے دا گورنر سی۔ ایہہ اسلامی تواریخ دا بڑا ظالم حاکم گنیا گیا اے۔ سندھ اتے دھاوا وی اسے نے کروایا سی۔ محمد بن قاسم ایہدا بھتیجا تے جوائی سی۔)

Read more from Maqsood Saqib

Read more Punjabi Stories